Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÜRBÜZ ARSLAN
Danışman: SÜLEYMAN BEYOĞLU
Özet:Şükrü Saraçoğlu, 1 Temmuz 1886 tarihinde İzmir’in Ödemiş ilçesinin Üç Eylül Mahallesi’nde doğmuştur. Eğitim hayatına 1896 yılında Eski Hayvan Pazarı İbtidai Mektebinde başlamış, sırası ile Ödemiş Rüştiyesi, İzmir İdadisi ve Mülkiye Mektebinde okumuştur. Mülkiye Mektebinden mezun olduktan sonra İzmir Valiliği maiyet memurluğuna (kaymakam stajyeri) atanmıştır. Tahsil hayatını ilerletmek için önce Belçika’ya daha sonra İsviçre’ye gitmiştir. 1915-1919 yılları arasında İsviçre’de kalmış, İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edildiğini duyunca yurda dönmüştür. Ödemiş, düşman işgali altında olduğu için Kuşadası’nda kalmış, Aydın milletvekili seçilip İstanbul’a gidinceye kadar düşmana karşı mücadele etmiştir. Şükrü Saraçoğlu, Mebusan Meclisi’ne katıldıktan kısa bir süre sonra İstanbul, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilince Kuşadası’na dönerek Kuva-yı Milliye birlikleri içerisindeki yerini almıştır. Milli Mücadele’nin kazanılmasından sonra Ödemiş'e gelmiş, belediye seçimlerine katılarak Ödemiş Belediye Başkanı olmuştur. Görevini de TBMM’ye milletvekili seçildiği 10 Temmuz 1923 tarihine kadar sürdürmüştür. TBMM’nin açılmasıyla birlikte mecliste etkin bir çalışma yürüten Şükrü Saraçoğlu, 22 Kasım 1924 tarihinde Milli Eğitim Bakanı olmuştur. Milli Eğitim Bakanlığı görevinden sonra da 1925-1927 tarihleri arasında Muhtelit (Karma) Mübadele Komisyonu Başkanlığı görevini üstlenmiştir. 1927-1930 yılları arasında Maliye Bakanlığı, 1933-1938 yılları arasında Adliye Bakanlığı yapmıştır. 1939 yılında Dışişleri Bakanlığı görevine getirilmiştir. Şükrü Saraçoğlu, 9 Temmuz 1942 tarihinde Başbakan olmuştur. Başbakanlığı döneminde dış politikada Müttefik ve Mihver Devletlerinin baskısına rağmen Türkiye’nin savaş dışı kalması için çaba harcamıştır. İç politikada ekonomik sıkıntılara çare bulmak için önce Varlık Vergisi Kanunu’nu daha sonra da Toprak Mahsulleri Vergisi Kanunu’nu çıkartmıştır. Köylünün durumu iyileştirmek için Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun çıkarılmasını sağlamıştır. Ayrıca bu dönemde çok partili hayat yeniden başlamış, tek dereceli seçim sistemine geçilmiştir. Şükrü Saraçoğlu, 21 Temmuz 1946 seçimlerinden sonra Başbakanlık görevinden istifa etmiştir. Partideki görevine önce CHP Genel Başkan Vekili daha sonra da CHP Meclis Grup Başkan Vekili olarak devam etmiştir. 1948-1950 yılları arasında TBMM Başkanlığı yapmıştır. 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan seçimlerde milletvekili seçilemeyince siyaseti bırakmıştır. Siyaseti bıraktıktan sonra İstanbul’a taşınmış, 27 Aralık 1953 tarihinde vefat etmiştir. ABSTRACT Şükrü Saraçoğlu was born on 1 July 1886, in Üç Eylül neighborhood, Ödemiş district of İzmir. After completing his primary education at Old Livestock Market Primary School (Eski Hayvan Pazarı İbtidai Mektebi), he graduated, respectively, from Ödemiş Secondary School (Ödemiş Rüştiyesi), İzmir High School (İzmir İdadisi) and School of Civil Service (Mülkiye Mektebi). After graduating from School of Civil Service he was appointed to İzmir Governor’s Office as officer in attendance. In order to improve his education he first went to Belgium and then to Switzerland. He lived in Switzerland between 1915 and 1919. He returned to his homeland upon the news of occupation of İzmir by the Greeks. He stayed at Kuşadası because Ödemiş was occupied at the time and fought against the enemy in Kuşadası until he was elected as a Member of the Ottoman Parliament from Aydın and went to Istanbul. Soon after Şükrü Saraçoğlu became a Member of the Ottoman Parliament, İstanbul was occupied by the Allies and he returned to Kuşadası and attended to National Forces (Kuva-yı Milliye). After the Turkish National Struggle ended in victory Saraçoğlu came to Ödemiş and he was elected as the Mayor of Ödemiş. He carried out his duty as the Mayor of Ödemiş until he was elected to the Grand National Assembly of Turkey as a Member of Parliament on 10 July 1923. Şükrü Saraçoğlu, who started to carry out an effective work with the opening of the Grand National Assembly of Turkey, was appointed as the Minister of National Education on 22 November 1924. After that, between 1925 and 1927 he presided over the Commission for Composite Population Exchange and he officiated as the Minister of Finance between 1927 and 1930, and as the Minister of Justice between 1933 and 1938. In 1939 he was appointed as the Minister of Foreign Affairs. Şükrü Saraçoğlu was elected as the Prime Minister on 9 July 1942. During his prime ministry he endeavored to retain Turkey from entering into war despite the pressure of Allied and Axis Powers in foreign policy. In domestic policy, in order to find a remedy for the economic distress, first he enacted the Law of Wealth Tax and then the Law of Agricultural Products Tax. In order to improve the conditions of villagers he enacted the Agricultural Land Reform Law. In addition, in this period the era of multi-party political system began and direct election system was introduced. After the elections on 21 July 1946 Şükrü Saraçoğlu resigned from his duty as Prime Minister and continued his political life as the General Vice President of CHP and then as the CHP Parliamentary Group Vice President. He acted as the President of the Grand National Assembly of Turkey between 1948 and 1950. He retired from his political life after he was not elected as a Member of Parliament on 14 May 1950. Upon retiring from his political life he moved to Istanbul and passed away on 27 December 1953.