Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme (İngilizce) Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: MEHMET ÇETİN
Danışman: Ayşe Alev Torun
Özet:Pozitif örgütsel davranış, daha özelde psikolojik sermaye, son yıllarda yazında gittikçe daha da önemle üzerinde durulan kavramlar haline gelmiştir. Dünyanın farklı kültür ve çevrelerinde, kavramın öncellerini ve çıktılarını araştıran çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Fakat Türkiye’de konu hakkında göreceli olarak çok daha az çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Kavramın yapısı da değişime açık ve daha ileri analizlere konu teşkil edebilecek bir nitelik arz etmektedir. Kavramı ortaya koyan bilim insanları, kavramın diğer olası bileşenlerini araştıran çalışmaların önemini ve gerekliliğini vurgulamıştır. Bu konuya odaklanan çalışmalar ise oldukça nadirdir. Bu çalışmanın ana amaçlarından biri, psikolojik sermaye kavramının seçilen bazı kişisel ve örgütsel öncüllerinin ve yapısının Türkiye çerçevesinde araştırılmasıdır. Bu amaç için örgüt ikliminin ve kişilik temelli kavramların (temel öz-değerlendirmeler ve büyük beşli) psikolojik sermaye ile ilişkileri araştırılmıştır. Çalışma aynı zamanda diğer olası psikolojik sermaye bileşenlerini (bilinen dört tanesi olan öz yeterlilik, iyimserlik, umut ve yılmazlık dışında) ve bu olası bileşenlerin psikolojik sermaye ölçütlerine uygunluğunu araştırmayı da amaç edinmiştir. Bunun için, geçerli, güvenilir, Türkiye örneğine ve literatürde yer alan ölçütlere uyumlu, kapsamlı bir ‘Psikolojik Sermaye Ölçeği’ geliştirmek çalışmanın en önemli amaçlarından biri haline gelmiştir. Literatürde sıklıkla kullanılan örgüt iklimi ölçeklerinin, boyutları, yapıları ve verdikleri sonuçlar açısından gösterdiği tutarsızlıklar, çalışmayı, kapsamlı ve Türkiye’deki farklı özelliklerdeki birçok örgüte uygulanabilecek bir ölçek geliştirme çabasına yönlendirmiştir. Öncelikle çalışmanın iki temel değişkenini (örgüt iklimi ve psikolojik sermaye) ölçen araçlar bir dizi araştırma ile geliştirilmiştir. Bulgular iki ölçek için de yüksek ayırıcı ve örtücü geçerliliğe ve yüksek güvenilirliğe işaret etmektedir. Psikolojik sermaye için öz-yeterlilik, yılmazlık, iyimserlik, umut, yaratıcılık, esenlik, mizah ve bilgelik olarak adlandırılan sekiz alt boyut oluşmuştur. Geliştirilebilirlik, durumsal yapıda olma, performansa ve diğer olumlu örgütsel çıktılara etki etme gibi ölçüt özellikleri; psikolojik sermaye, temel öz değerlendirmeler, kişilik faktörleri ve olumlu ve olumsuz duygunun göreceli istikrarını araştıran boylamsal bir araştırma ile ortaya konmuştur. Araştırmanın diğer bir basamağında geliştirilen örgüt iklimi ölçeği literatürde sık kullanılan bir başka örgüt iklimi ölçeği ile (Litwin ve Stringer) birlikte uygulanmış ve sonuçlar benzer alt boyutlar için yüksek ve manidar korelasyonlara işaret etmiştir. Çalışmanın son basamağında; örgüt iklimi, temel öz değerlendirmeler ve sorumluluk, dışa dönüklük, deneyime açıklık (uyumluluk bir önceki basamakta çalışılmıştır) kişilik faktörlerinin psikolojik sermaye ile ilişkileri araştırılmıştır. Bu incelemelerde araştırmada geliştirilen örgüt iklimi ve psikolojik sermaye ölçekleri kullanılmıştır. Sonuçlar hipotezlerle uyumlu olarak, psikolojik sermaye ve alt boyutlarının örgüt iklimi alt boyutları ve kişilik temelli değişkenlerle manidar ilişki gösterdiğini ortaya koymuştur. ABSTRACT Positive organizational psychology and psychological capital specifically, has been a growing focus of attention in the literature. Increasing number of studies has been targeted to better understand the antecedents and consequences of the concept in different contexts all over the world. There are relatively very small numbers of studies in the Turkish context addressing the phenomenon. The structure of the concept also seems to be open to change and appears to require further analysis. The founders of the concept have emphasized the need for and significance of future studies that would investigate other possible components of the concept. Studies focusing on this matter are very rare. One of the main purposes of this study is to investigate some possible personal and organizational antecedents and the structure of psychological capital concept in the Turkish context. For this aim, associations between organizational climate, core self-evaluations, big five personality constructs, and psychological capital concept were examined. The present study also aims to explore other possible psychological capital components (beyond the well-known four dimensions; namely, self-efficacy, optimism, hope, and resiliency) and their relevance to psychological capital criteria. For this reason, developing a conclusive ‘Psychological Capital Scale’ which is reliable, valid, and proper for the Turkish context and the PsyCap criteria that are set in the literature, became one of the most essential aims of the study. Inconsistency in terms of dimensions, constructs, and the related findings of the frequently used climate scales, leaded the study for developing a comprehensive organizational climate measure which is applicable to a wide range of different organizations in the Turkish context. First, the questionnaires measuring the two of the main variables of the study, namely, organizational climate and psychological capital were developed with a series of studies and analyses. Findings provided high discriminant and convergent validities and high reliability scores for both scales. For the psychological capital scale eight dimensions were constructed; self-efficacy, resiliency, optimism, hope, well-being, humor, wisdom, and creativity. Malleability, state-like structure, performance effect, and other positive organizational outcomes effect of the structure and its components were assured by a longitudinal study which explored the relative stabilities of psychological capital, core self-evaluations, personality factors, and positive and negative affect. At another step of the study, the developed organizational climate measure was applied with a frequently used scale (Litwin and Stringer’s) to examine the correlations between relevant dimensions. Results showed high significant correlations among correspondent dimensions. At the last step of the study; associations of organizational climate, core self-evaluations, and conscientiousness, extraversion, and openness to experience personality factors (agreeableness was studied at a previous stage of the study) with the psychological capital concept were investigated. The developed scales of organizational climate and psychological capital were used in the analysis. Results were consistent with the hypotheses and revealed that psychological capital and its dimensions were significantly associated with organizational climate dimensions and personality constructs used in the study.