Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Tuğba Kafadar Tuğba Kafadar
Eş Danışman: CEMİL ÖZTÜRK, AHMET KATILMIŞ
Özet:Bu araştırmada, Türkiye, ABD ve Fransa’da uygulanmakta olan sosyal bilgiler ve muadili derslerin (ahlak-vatandaşlık eğitimi) öğretim programları ve ders kitapları değerler eğitimine ilişkin unsurlar bakımından karşılaştırmak amaçlanmaktadır. Araştırma nitel araştırma yaklaşımlarından bütüncül çoklu durum desenine göre tasarlanmış olup, araştırma bulguları doküman incelemesi aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklemesine göre belirlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Schwartz ve ark. (2012) tarafından yapılan değer sınıflaması ve araştırmacı tarafından geliştirilen Değer Öğretim Yaklaşımı Belirleme Formu (DÖYBF) kullanılmıştır. Araştırma verileri ise içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen sonuçlar şu şekildedir: 1. Programların amaçlarında çoğunlukla; Türkiye programında muhafazacılık (2005), özaşkınlık (2018), ABD (New York) programında muhafazacılık, Fransa programında ise özaşkınlık değer boyutları saptanmıştır. 2. Değer boyutlarına ilişkin programların amaçlarında en az sıklıkla; Türkiye 2005 ve Fransa programlarında özgenişletim, Türkiye 2018 ve ABD (New York) programlarında ise değişime açıklık değer boyutları görülerek benzerlik göstermiştir. 3. Programların amaçlarında çoğunlukla; Türkiye 2005 programında evrenselcilik-ilgi, güvenlik-toplumsal, Türkiye 2018 programında başarı, ABD (New York) programında geleneksellik, Fransa programında ise özyönelim-davranış değer tipleri görülerek farklılık göstermiştir. 4. Değer tiplerine ilişkin programların amaçlarında en az sıklıkla; Türkiye 2005 programında iyilikseverlik-güvenirlik, güvenlik-kişisel, Türkiye 2018 programında saygınlık, özyönelim-davranış, uyma-kurallar, ABD (New York) programında uyma-kişilerarası, Fransa programında ise iyilikseverlik-güvenirlik değer tipleri görülmüştür. 5. Türkiye 2005 programının amaçlarında saygınlık, güç-kaynaklar, güç-baskınlık, hazcılık, alçakgönüllülük, uyma-kişilerarası, Türkiye 2018 programında güç-kaynaklar, güç-baskınlık, alçakgönüllülük, ABD (New York) programında saygınlık, güç-kaynaklar, alçakgönüllülük, uyma-kurallar ve güvenlik-kişisel, Fransa programında ise saygınlık, güç-kaynaklar, güç-baskınlık, hazcılık, uyarılma, özyönelim-düşünce, evrenselcilik-doğa, alçakgönüllülük, uyma-kurallar ve güvenlik-kişisel kategorileri olmadığı tespit edilmiştir. 6. Programların içeriklerinde çoğunlukla; Türkiye programında değişime açıklık (2005), özgenişletim (2018), ABD (New York) programında muhafazacılık, Fransa programında ise özaşkınlık değer boyutları görülmüştür. 7. Değer boyutlarına ilişkin programların içeriklerinde en az sıklıkla ise; Türkiye 2005, 2018 ve Fransa programında özgenişletim kategorileri saptanarak benzerlik gösterirken, ABD (New York) programında ise değişime açıklık değer boyutu görülerek farklılaşmıştır. 8. Programların içeriklerinde değer tiplerine ilişkin sıklıkla; Türkiye 2005 ve ABD (New York) programlarında geleneksellik görülerek benzerlik göstermiş fakat Türkiye 2018 programında başarı, Fransa programında ise evrenselcilik-ilgi kategorileri görülerek farklılık göstermiştir. 9. Programların içeriklerinde değer tipleri en az sıklıkla ise; Türkiye 2005 programında iyilikseverlik-güvenirlik, uyma-kişilerarası, güvenlik-kişisel, Türkiye 2018 programında güç-baskınlık, ABD (New York) programında uyma-kişilerarası, uyma-kurallar, Fransa programında ise güvenlik-kişisel kategorileri görülmüştür. 10. Saygınlık, güç-kaynaklar, alçakgönüllülük değer tipleri her üç ülke programlarının içeriklerinde bulunmazken, güç-baskınlık sadece Türkiye 2005 programı ve Fransa programında, uyma-kurallar sadece Türkiye 2005, 2018 programlarında yer almamıştır. İyilikseverlik-güvenirlik değer tipi ise sadece ABD (New York) programında, uyarılma değer tipi ise sadece Fransa programı içeriğinde bulunmamaktadır. 11. Her üç ülke öğretim programlarının öğrenme-öğretme süreçlerinde değer öğretim yaklaşımları çoğunlukla; ABD (New York) ve Fransa programlarında değer açıklama değer öğretim yaklaşımı saptanarak benzerlik göstermiş fakat Türkiye 2005 programında ise değer analizi öğretim yaklaşımı tespit edilerek farklılaşmıştır. 12. Öğretim programlarının öğrenme-öğretme süreçlerinde değer öğretim yaklaşımlarına ilişkin olarak en az sıklıkla ise; Türkiye 2005, ABD (New York) sosyal bilgiler ve Fransa ahlak-vatandaşlık öğretim programlarında ahlaki muhakeme değer öğretim yaklaşımı görülerek benzerlik göstermiştir. 13. Her üç ülkenin ders kitaplarının içeriklerinde değer boyutları çoğunlukla; Türkiye ve Fransa ders kitaplarında özaşkınlık kategorisi tespit edilerek benzerlik göstermişken, ABD (New York) ders kitaplarında ise özgenişletim değer boyutu görülerek farklılaşmıştır. 14. Her üç ülkenin ders kitaplarının içeriklerinde değer boyutları en az sıklıkla ise; Türkiye ders kitaplarında değişime açıklık, ABD (New York) ders kitaplarında özaşkınlık, Fransa ders kitaplarında ise özgenişletim kategorisi tespit edilerek farklılık göstermiştir. 15. Her üç ülkenin ders kitaplarının içeriklerinde değer tipleri sıklıkla; başarı kategorisi Türkiye ve ABD (New York) ders kitaplarında yer alarak benzerlik göstermiş fakat Fransa ders kitaplarında ise; evrenselcilik-ilgi değer tipi görülerek farklılaşmıştır. Alçakgönüllülük değer tipi en az olarak ABD (New York) ve Fransa ders kitapları içeriklerinde yer alarak benzerlik göstermiştir. Fakat Türkiye ders kitaplarında ise en az sıklıkla saygınlık kategorisi tespit edilmiştir. Ayrıca Türkiye ders kitaplarında alçakgönüllülük, Fransa ders kitaplarında ise saygınlık, güç-kaynaklar, güç-baskınlık değer tipleri ise olmadığı görülmüştür. 16. Her üç ülkenin ders kitaplarının öğrenme-öğretme süreçlerinde çoğunlukla yer alan değer öğretim yaklaşımları; Türkiye, ABD (New York) sosyal bilgiler ve Fransa ahlak-vatandaşlık ders kitaplarında değer açıklama yaklaşımı tespit edilerek benzerlik göstermiştir. 17. Ders kitaplarının öğrenme-öğretme süreçlerinde değer öğretim yaklaşımlarına ilişkin en az sıklıkla ise; Türkiye sosyal bilgiler ders kitapları ve Fransa ahlak-vatandaşlık ders kitaplarında gözlem yoluyla değer öğretim yaklaşımı saptanırken, ABD (New York) sosyal bilgiler ders kitaplarında ise ahlaki muhakeme yoluyla değer öğretim yaklaşımı görülmüştür. Ayrıca ABD (New York) ders kitaplarında ise gözlem yoluyla değer öğretimi yaklaşımı ise tespit edilmemiştir. -------------------- The present study aims to compare the curricula and textbooks of social studies and equivalent courses (moral-citizenship education) in Turkey, USA, and France in terms of elements related to the values education. The study was designed in line with the holistic multiple case design, which is one of the qualitative research approaches; and the study findings were obtained through the document review method. The study group was determined according to the criterion sampling from purposeful sampling methods. The value classification developed by Schwartz et al. (2012) and the Value-Teaching Technique Determination Form (VTTDF) developed by the researcher were used as the data collection tools. The data were analyzed with content analysis technique. The results of the study are as follows: 1. It was determined that the most frequently addressed objectives related to the value dimension, in the curricula of Turkey conservation (2005) and self-transcendence (2018) dimensions, in the curricula of the USA (New York) conservation, and in the curricula of France self-transcendence. 2. On the other hand, it was demonstrated that the least frequently addressed objectives related to the value dimensions in the curricula of all three countries, the curricula in (2005) Turkey and France least frequently addressed self-enhancement, while the curricula in Turkey 2018 and the USA (New York) openness to change. 3. Moreover, the 2005 curricula in Turkey most frequently addressed universalism-concern and security-societal, the 2018 curricula in Turkey achievement, the USA (New York) tradition, and France self-direction-action, in terms of most frequently addressed objectives in the curricula . 4. On the other hand, in terms of least frequently addressed objectives in the curricula, the 2005 curricula in Turkey least frequently addressed benevolence-dependability, security-personel, the 2018 curricula in Turkey self-direction-action, conformity-rules, the USA (New York) conformity-interpersonal, and France benevolence-dependability. 5. It was determined that the 2005 curricula in Turkey did not address categories such as face, power-resources, power-dominance, hedonism, humility, conformity-interpersonal, the 2018 curricula in Turkey categories such as power-resources, power-dominance, humility, the USA (New York) face, power-resources, humility, conformity-rules and security-personel, and France face, power-resources, power-dominance, hedonism, stimulation, self-direction-thought, universalism-nature, humility, conformity-rules and security-personel. 6. Most frequently seen value dimensions in the curricula of those countries are as follows; in the 2005 curricula of Turkey most frequently value contained was openness to change, it was self-enhancement in the 2018 curricula in Turkey, the USA's curricula had (New York) conservation, and France self-transcendence values. 7. On the other hand, it was determined similarities in the 2005 and 2018 curricula of Turkey and France, as they contained subjects related to self-enhancement least frequently while the curricula in the USA (New York) differed as it least frequently contained subjects related to openness to change. 8. It was showed that the 2005 curricula in Turkey and the USA (New York) were similar in relation to addressed value types in the curricula as they most frequently addressed tradition while the 2018 curricula in Turkey and in France differed from each other as the former most frequently addressed achievement whereas the latter universalism-concern. 9. On the other hand, it was demonstrated that the least frequently addressed value types in the curricula were as follows; the 2005 curricula in Turkey least frequently addressed benevolence-dependability, conformity-interpersonal, security-personel, the 2018 curricula in Turkey power-dominance, the USA (New York) conformity-interpersonal, conformity-rules and France security-personel. 10. Whereas curricula of all three countries did not contain any value types related to face, power-resources, humility, the 2005 curricula in Turkey and the curricula in France did not contain any subjects related to power-dominance only the 2005 and 2018 curricula in Turkey did not contain any value types related to conformity-rules. Moreover, only the curricula in the USA (New York) did not contain any value types related to benevolence-dependability whereas only the curricula in France did not contain any value types related to stimulation. 11. In terms of the most-adopted value-teaching techniques in the teaching processes of all three countries, the curricula in the USA (New York) and France were similar as they adopted value explanation as the value-teaching approach while the 2005 curricula in Turkey adopted value analysis as the value-teaching technique. 12. On the other hand, the least-adopted value-teaching techniques in the teaching processes, in the 2005 curricula of Turkey, in the social studies curricula in the USA (New York), and in the moral-citizenship curricula in France were similar as they all least adopted moral reasoning the value-teaching technique as a teaching technique. 13. Mostly addressed value dimensions the textbooks in all three countries were as follows; the textbooks in Turkey and France has similarities as they mostly contained subjects related to self-transcendence, whereas the textbooks in the USA (New York) had self-enhancement. 14. The value dimensions least frequently addressed in the textbooks in all three countries were as follows; the textbooks in Turkey least addressed openness to change, the USA (New York) self-transcendence, and France self-enhancement. 15. In terms of the value types most frequently addressed in the textbooks in all three countries, the textbooks in Turkey and the USA (New York) were similar as they most frequently addressed achievement, whereas the textbooks in France differed with the universalism-concern value. Also, the textbooks in USA (New York) and France were similar as they least frequently addressed the humility category. However, the textbooks in Turkey least frequently addressed the face category. Moreover, it was determined that the textbooks in Turkey did not address humility whereas the textbooks in France face, power-resources, and power-dominance. 16. In terms of the value-teaching techniques in the teaching processes of the textbooks in all three countries, the textbooks in Turkey, the social studies textbook in the USA (New York), and the moral-citizenship textbook in France were similar as they all adopted value-explanation as the value-teaching technique. 17. The least-adopted value-teaching techniques in the teaching processes of the textbooks in all three countries were as follows; the social studies textbook in Turkey and the moral-citizenship textbook in France were similar as they both least adopted the observation technique as the value-teaching technique whereas the social studies textbook in the USA (New York) had moral reasoning value. Furthermore, the observation technique was not found in the textbooks in the USA (New York).