Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Hasan Yenilmez
Danışman: İSMAİL SAFA ÜSTÜN
Özet:Osmanlı’nın son üç asırda yaşadığı askeri ve siyasi mağlubiyetler, Batı’nın Osmanlı üzerine tahakkümünü arttırmaya sebep olmuştur. Oluşturulmaya çalışılan bu tahhakküm, misyonerlerin ve oryantalistlerin gayretleri ile zihni olarak da gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Özellikle II. Meşrutiyet dönemi Osmanlı aydınlarının sınırsız yayın özgürlüğü kazanmaları, birçoğunun hayranlıkla baktığı Batı düşüncesini benimsemelerini kolaylaştırmıştır. Nitekim bu dönemde artan tercüme girişimleri ile Batı’da İslâm ve Müslümanlar hakkında oryantalistler tarafından kaleme alınan eserler Türkçe’ye kazandırılmıştır. Fakat bu durumun bir çok problemleri de beraberinde getirdiği muhakkaktır. Bu dönemde İslamcılık, Batıcılık, Milliyetçilik/Türkçülük gibi akımlara mensup ilmiye sınıfı “hasta, özürlü ve inhitâtta olan İslâm dünyası” için kurtuluşu “terakkî etmiş Batı’da” aramaya çalışmış ve birçok düşünce yapılarını İslâm coğrafyasına ithal etmiştir. Bu düşünce yapılarından Pozitivizm ve Biyolojik Materyalizm gibi fikirler toplumun her alanında etkisini gösterdiği gibi tarih alanında da göstermiştir. XIX. yüzyılda Pozitivzm’in ortaya çıkardığı “Bilimsel Tarih” anlayışı da Osmanlı aydınlarını etkilemiş ve beraberinde “Bilimsel Tarih” olarak değerlendirilen birçok eserler tercüme edilmiştir. Bu eserlerin başında Abdullah Cevdet’in aydınlanma refleksiyle tercüme ettiği ve “kat’iyyen bî-taraf ve akl-ı selîm mahsûlu” olarak değerlendirdiği Dozy’nin Târih-i İslâmiyyet eseri olmuştur. Biz bu çalışmamızda, II. Meşrutiyet döneminde Târih-i İslâmiyyet eserine Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, Manastırlı İsmail Hakkı, Nevşehirli Hayreddin ve Müntesibîn-i Fenden Vâsıf tarafından yazılan reddiyelerin, “Bilimsel Târih” ve oryantalist fikirlerden ne derecede etkilendiklerini ve bu etkilerin kaleme almış oldukları tarih eserlerine nasıl yansıdığını ele almaya çalışacağız. Anahtar Kelimeler: Abdullah Cevdet, Dozy, Târih-i İslâmiyet, Oryantalizm, Pozitivizm, Bilimsel Tarihçilik, II. Meşrutiyet, Tarih Yazıcılığı, İslam Tarihi Yazıcılığı Manastırlı İsmail Hakkı, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, Nevşehirli Hayreddin, Vâsıf. ABSTRACT The military and political defeats in the last three centuries of the Ottoman Empire increased has led to an increase of West domination on the Ottomans. As this domination was being established in reality, with the efforts of missioners and orientalists it has been also emposed on Ottomans intellectually. Particularly gaining the freedom of unlimited broadcasting during the II. Constitutional has facilitated the adoption of admiration of Western thought among many Ottoman intellectuals. Indeed, with the increased translation activities during this period, there has been a lot of addition to Turkish literature that has been penned in the West about Islam and Muslims. But a lot of problems in this situation is obvious that also brought together. During this period, the intellectual groups that belong to the waves of Islamism, Westernism, nationalism / Turkism have searched the only hope in liberation in the “progressive West for the “sick, the disabled and the Islamic world" for liberation ". Therefore they imported many thought and the structure of the Western literature into the Islamic world . This mindset of materialism, positivism and biological ideas of society has demonstrated itself not only in the every field of society but also in the history science. In the XIX. Century, “the scientific history" approach that has been emerged by Positivism also affected the Ottoman intellectuals and with this wave many works that have been labeled as “scientific history” have been translated. One of the most important of these adaptations is Dozy’s History of Islam. It has been translated by Abdullah Cevdet with the effects and motivations of the “enlightment” of this term. He refered this work as a “completely objective and a product of a reasoning”. In this thesis, we will assess History of Islam and also assess the rejection works of Şehbenderzâ in Filibeli Ahmed Hilmi, Manastırlı Ismail Hakki , Nevşehirli Hayreddin and Muntesibin-I Fenden Vasif during the second Constitutional Period. We will also scrutinize how these writers are affected by the “scientific History” and oriental intellectuals and how they published their works under all these dynamic influences. Keywords: Abdullah Cevdet, Dozy, History of Islam, Orientalism, Positivism, Scientific History, Historiography, Islamic Historiography, The Second Constitutional, Manastırlı İsmail Hakkı, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, Nevşehirli Hayreddin, Vâsıf.