“MEB aile eğitim programına katılan ve katılmayan okul öncesi eğitim çağında çocuğu olan annelerin aile eğitim programlarından beklentileri ve görüşleri”


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Duygu Yalman

Danışman: OZANA URAL

Özet:

MEB AİLE EĞİTİM PROGRAMINA KATILAN ve KATILMAYAN OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ÇAĞINDA ÇOCUĞU OLAN ANNELERİN AİLE EĞİTİM PROGRAMLARINDAN BEKLENTİLERİ ve GÖRÜŞLERİ Bu araştırmada ilk genel amaç, okul öncesi çağda çocuğu olan annelerin bir aile eğitim programından neler beklediğini belirlemektir. Çalışmanın birinci aşamasının amacı, çocuğu anasınıfı eğitimine devam eden annelerin aile eğitimlerinden beklentilerini saptamak ve demografik özellikleri ile aile katılım düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmanın ikinci aşamasının amacı, MEB Aile Eğitim Programına katılan annelerin programdan neler beklediklerini ve bu aile eğitim programından kazanımlarını saptamaktır. Eğitim alan annelerin çeşitli değişkenlere (medeni durum, yaş, doğum yeri, İstanbul’da yaşama süresi vb.), göre anne babalık stilleri ve aile değerlendirme düzeylerini belirlemek bir diğer amaçtır. Araştırmanın iki örneklemi bulunmaktadır. Birinci örneklemi, İstanbul iline bağlı bünyesinde anasınıfı bulunan ilköğretim okullarına çocukları devam eden 600 anne oluşturmaktadır. İkinci örneklem ise, İstanbul ilinde halk eğitim merkezlerinde yapılan aile eğitim programlarına katılmış 100 anneden meydana gelmektedir. Araştırmacı tarafından hazırlanan Aile Kişisel Bilgi Formu, Aile Eğitimlerinden Beklenti Anketi ve Aile Katılım Ölçeği 5-6 yaşındaki çocukları İstanbul’da bulunan 17 tane okul öncesi eğitim kurumuna giden 600 anneye uygulanmıştır. Araştırmanın ikinci örneklemini oluşturan okul öncesi eğitim çağında çocuğu olan ve halk eğitim merkezlerinde bir aile eğitim programına katılan 100 anneye ise, Aile Kişisel Bilgi Formu, Aile Eğitimlerinden Beklenti Anketi, Anne Babalık Stilleri Ölçeği, Aile Değerlendirme Ölçeği ve Aile Eğitimi Kurs Programını Değerlendirme Formları uygulanmıştır. Verilerin analizinde yüzde ve frekans dağılımlarının yanı sıra, araştırmanın alt amaçları doğrultusunda parametrik istatistiklerden t test, tek yönlü varyans analizi (Anova), post hoc tekniklerden Tukey ve Dunnet 3 testleri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, 1.örneklemde yer alan 5-6 yaşındaki çocukları bir okul öncesi eğitim kurumuna devam eden annelerin büyük bir çoğunluğunun evli ve 30 -34 yaş aralıklarında oldukları bulunmuştur. Annelerin ilkokul veya lise mezunu oldukları ve bir işte ücretli/maaşlı çalıştıkları görülmüştür. 1.örneklemdeki anneler, kendilerini orta gelirli olarak değerlendirmektedirler. 1.örneklemde yer alan annelerin bazı değişkenlere göre (medeni durum, yaş, doğum yeri, İstanbul’da yaşama süresi, öğrenim düzeyi, meslek, çocuğunun cinsiyeti, yaşı, ailedeki çocuk sayısı, çocuğun önceden eğitim alma durumu, eşin öğrenim durumu, eşin mesleği, gelir durumu. ) Aile Katılım Ölçeği’nden aldıkları puanlar incelendiğinde hem 35 yaşın altındaki annelerin hem de 30 yaşın üstü annelerin lehine “okul temelli katılım” boyutunda anlamlı farklılık bulunmuştur. 2.örneklemdeki annelerin yarısından fazlasının aile eğitimlerinde “çocuk eğitimi” konusunda bilgilenmek istedikleri saptanmıştır. Annelerin yüksek oranlarla aile eğitimlerinden haberdar oldukları ve bundan sonra bir aile eğitim programına katılma isteklerine bakıldığında annelerin %90’nından fazlasının katılmaya istekli olduğu saptanmıştır. Aile Değerlendirme Ölçeği ve alt boyutlarından alınan puanlara bakıldığında, 2.örneklemdeki annelerin program sonrası puanlarının “iletişim” boyutunda daha yüksek çıktığı saptanmıştır. Bu sonuçlar dikkate alındığında, 2.örneklemdeki annelerin aldıkları eğitimin “yetkin” anne babalık stilleri ve “iletişim” becerileri üzerinde etkili olduğuna işaret etmektedir. Anne Babalık Stilleri Ölçeği ve Aile Değerlendirme Ölçeği’nin alt boyutlarına ait puanlar arasındaki korelasyona göre, 2.örneklemdeki annelerin “yetkinlik” ve “iletişim” boyut puanları arasında korelasyon bulunmuştur. Annelerin katıldıkları eğitimden sonra, yetkin anne babalık stilleri geliştikçe iletişim becerilerinde de bir artış olduğu söylenebilir. Araştırmanın bulgularına dayanarak, annelerin aile eğitimlerinden faydalanmak istedikleri ve bir aile eğitim programına katılan annelerin bu konudaki bilgilenmelerinden dolayı daha fazla bilinçli ve istekli oldukları söylenebilir. Annelerin çocuklarının okul temelli katılım süreçlerinde, çocuklarını desteklemeye yoğunlaştıkları görülmüştür. Bu sonuç bize, okul temelli süreçlerde annelerin okul yönetimi ve öğretmenleri destekleyici bir yol izledikleriyle ilgili bilgi vermektedir. Aile eğitim programına katılan annelerin, program sonrası yapılan test sonuçlarına göre yetkin anne babalık stilleri ve iletişim becerileri boyutları puanlarının yüksek çıkmasına bakarak, aile eğitimlerinin bu becerileri geliştirmeye yönelik önemli katkılar sağladığı söylenebilir. Anahtar Sözcükler: Aile Eğitimi, Aile Katılımı, Okul Öncesi Çağda Çocukları Olan Anneler, Aile Eğitimlerinden Beklentiler. ABSTRACT PRESCHOOL CHILDREN OF MOTHERS’ WHO PARTICIPATED OR NOT PARTICIPATED TO MEB FAMILY EDUCATION PROGRAM, EXPECTATIONS AND VIEWS FROM FAMILY EDUCATION PROGRAMS First goal of this research is to determine the expectations of mothers who have preschool children from a family education program. The purpose of the first phase of the study is to investigate the expectations of mothers whose children receive kindergarten education from family educations and to examine the correlation between the demographic features and family involvement levels. The aim of the second phase of the study is to investigate what mothers who participate the Family Education Program of The Ministry of Education expect from this program and what they acquire. Another aim of the second phase of the study is to determine the parenting styles and family assesment levels of mothers who received family education according to some variables (marital status, age, place of birth, the length of living in İstanbul). There are two samples of the research. The first sample consists of 600 mothers whose children are students at kindergarten classes of primary schools in İstanbul. The second sample consists of 100 mothers who participated family education programs held in adult education centers in İstanbul. The Family Personal Information Form and The Expectations Survey of Family Education that were prepared by the researcher and The Family Involvement Scale were applied to 600 mothers whose 5-6 years old children go to preschool instutions in İstanbul. The Family Personal Information Form, The Expectations Survey of Family Education, Prenting Style Scale, The Family Assesment Scale and The Family Education Course Program Evaluation were applied to 100 mothers in the second sample of the research. As well as percentage and frequency distribution of the analysis of data in accordiance with the sub-objectives of the study of parametric statistics, t test , one-way analysis of variance (ANOVA) and Tukey’s post hoc Dunnet 3 tests of the technique were used. According to the findings obtained from this research, the majority of mothers whose 5-6 year old children continuing preschool instituions are married and 30-34 years old. These mothers are primary school or high school graduates and they have been working at jobs that pay wages or salaries. Mothers in the first sample consider themselves as middle income. When examining mothers’ scores from Family Involvement Scale to some variables (marital status, age, place of birth, length of living in Istanbul, education level, occupation, gender anda age of child, number of children in family, child’s pre-instruction status, spouse’s education level, spouse’s job, income status) it was found significant difference in favor of the mothers who are under 35 years old and over 30 years old. It was obtained that more than half of the mothers in 2.sample want to be informed about child education issue in family educations. It was determined that high rates of mothers are informed about family educations and when we investigate the participation willingness after this program, more than %90 of mothers want to participate in a parent education program. It was determined that communication scores of the mothers in the 2.sample from Family Assesment Scale and its Subscales after family education program is higher than before the program. Considering these results, the education mothers in the 2.sample receive indicates that it is effective on “authoritative” parenting styles and “communication” skills. According to the correlation between the score of the subscales of Parenting Style Scale and Family Assessment Scale, it was found significant correlation that mothers in 2.sample’s “authoritative” and “communication” subscale scores. It can be said that there is an increase in communication skills of mothers who develop authoritative parenting style after participating family education program. Based on the research results, it can be said that mothers are willing to attend family education programs and because of participating a family education program, mothers in the 2.sample are more conscious and eager to participate. It was obtained that mothers are concentrated on supporting their children in school-based involvement processes. This result gives information to us that in school-based involvement processes, mothers follow a supporting way to school management and teachers. According to the test results of mothers after family education program, high scores of “authoritative parenting styles” and “communication skills” subscales indicate that family education programs make important contributions to these skills. Key Words: Family Education, Family Involvement, Mothers of Preschool Children, Expectations of Family Education.