Matematik problemi çözme tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve değerlendirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ORHAN ÇANAKÇI

Danışman: Ahmet Şükrü Özdemir

Özet:

MATEMATİK PROBLEMİ ÇÖZME TUTUM ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ İlköğretim II. kademe öğrencilerinin matematik problemi çözme tutumlarını ölçen bir tutum ölçeğinin bulunmayışı, literatür taraması sonucunda ortaya çıkmıştır. Söz konusu eksikliği giderme amacıyla yapılan bu araştırma iki aşamadan oluşmuştur. Araştırmanın ilk aşamasında, 5’li likert tipi bir tutum ölçeği (Matematik Problemi Çözme Tutum Ölçeği – MPÇTÖ) geliştirilmiştir. İkinci aşamada ise geliştirilen bu ölçek kullanılarak ölçülen matematik problemi çözme tutumu ile çeşitli değişkenler arasındaki ilişkiye bakılmıştır. İlgili literatürden ve uzman görüşlerinden yararlanılarak 77 maddelik taslak ölçek oluşturulmuştur. Ölçek geliştirme çalışma grubu olarak belirlenen 638 ilköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencisine taslak ölçek uygulanmıştır. Sonraki aşamada faktör analizi yapılarak 58 madde ölçekten çıkarılmış, kalan 19 madde iki boyutta toplanmış ve bu boyutlar “Hoşlanma” ve “Öğretim” boyutu diye adlandırılmıştır. Her iki faktör tarafından açıklanan toplam varyans miktarı % 42.693 olarak belirlenmiştir. Ayrıca faktör analizi sonrasında ölçeğin bütününe ve her bir alt boyutuna ilişkin madde analizi gerçekleştirilmiştir. Madde toplam, madde kalan ve madde ayırt edicilik indeksleri ayrı ayrı hesaplanmış, 19 maddenin tamamının ölçekte kalmasına karar verilmiştir. Ölçeğin bütünü ile alt ölçekler arasındaki ve alt ölçeklerin birbirleri arasındaki ilişkilere bakılmış ve bu ilişkilerin anlamlı düzeyde olduğu saptanmıştır. MPÇTÖ’nin geçerlik çalışmaları kapsamında, içerik ve yapı geçerliğinin sınanmasına yönelik tekniklerden yararlanılmıştır. MPÇTÖ’nin güvenirlik çalışmaları kapsamında ise, zamana göre değişmezlik (Test-tekrar test) ve bölünmüş test teknikleri kullanılmıştır. Test - tekrar test tekniği kullanılarak hesaplanan Pearson korelâsyon katsayısı 0,89 olarak bulunmuştur. Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları ise MPÇTÖ’nin tümü için 0.848, alt ölçekleri MPÇTÖ-H ve MPÇTÖ-Ö için sırasıyla için 0.869 ve 0.777 olarak hesaplanmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise, ilişkisel tarama modeli kullanılarak problem çözme tutumu ile matematik başarısı, cinsiyet, anne-baba eğitim durumu, sınıf düzeyi, akademik başarı arasındaki ilişki araştırılmıştır. İstanbul ili Kadıköy, Üsküdar, Ümraniye ilçelerindeki 12 ilköğretim okulunun 6, 7 ve 8. sınıfında öğrenim gören 825 öğrenci örneklem olarak belirlenmiştir. Veri toplamak için; Matematik Problemi Çözme Tutum Ölçeği (MPÇTÖ) , Kişisel Bilgiler Anketi (KBA), Altıncı Sınıf Matematik Başarı Testi (MBT 6), Yedinci ve Sekizinci Sınıf Matematik Başarı Testi (MBT 7-8) ölçme araçları olarak kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; geçerli ve güvenilir likert tipi bir tutum ölçeği (MPÇTÖ) geliştirilmiştir. Bununla beraber , matematik problemi çözme tutumu ile cinsiyet ve anne-baba eğitim düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ancak matematik problemi çözme tutumu ile sınıf düzeyi ve akademik başarı arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. MPÇTÖ-H ile ölçülen hoşlanma boyutu tutum puanı ile anne-baba eğitim düzeyi, sınıf düzeyi ve akademik başarı değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiş fakat cinsiyet değişkeni ile arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. MPÇTÖ-Ö ile ölçülen öğretim boyutu tutum puanı ile anne-baba eğitim düzeyi değişkeni arasında anlamlı bir ilişki tespit edilememiş fakat akademik başarı düzeyi, sınıf düzeyi, cinsiyet değişkenleri ile arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Son olarak öğrencilerin MPÇTÖ, MPÇTÖ-H, MPÇTÖ-Ö puanları ile matematik başarıları arasında pozitif korelâsyon olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Matematik Eğitimi, Matematik Problemi Çözme, Problem Çözme Tutumu, Tutum Ölçeği, Ölçek Geliştirme. ABSTRACT THE DEVELOPMENT AND THE EVALUATION OF MATHEMATICS PROBLEM SOLVING ATTITUDE SCALE Lack of scale measuring students’ attitudes of mathematics problem solving (at grades 6, 7 and 8) has been observed in the relevant literature. The present research, which was motivated to remedy such deficiency, has two phases. In the first phase, a likert-type attitude scale (Mathematics Problem Solving Attitude Scale-MPSAS) has been developed. The scale has been used, in the second phase, to examine the relationship between mathematics problem solving attitude measured by the scale and various other variables. In the first phase of the study, a draft of the scale which contained 77 items was composed based on both review of the extant literature and the opinions of experts on this area of research. The draft scale was tested on a group of 638 students at 6th, 7th and 8th grades. As a result of factor analysis, 58 items were omitted, and the remaining 19 items have been divided into two dimensions called “Enjoyment” and “Teaching”. Two dimensions accounted for 43% of the total variance. Item analyses were carried out and item-total, item-remainder, and item discrimination indexes have been calculated for both the main scale and its sub-scales. None of the remaining items was omitted as a result of the analysis. The relationships between the scale and its sub-scales and between the sub-scales have been examined and all of the relationships were found to be statistically significant. Various techniques were used to ensure the content and construct validity of the scale. Test-retest and split-half test techniques were used to test the reliability. The Pearson correlation coefficient revealed by test-retest technique was 0.89. Cronbach alpha coefficient calculated to ensure the internal consistency was 0,848 for MPSAS, 0,869 and 0,777 for the sub scales MPSAS-E (Enjoyment) and MPSAS-T (Teaching) respectively. In the second phase of the study, possible relationships between mathematics problem solving attitude and mathematics achievement, gender, level of parental education, class and students’ academic achievements. In total of 825 (6th, 7th and 8th grade) students were selected from various schools in Kadıköy, Üsküdar and Ümraniye towns of İstanbul as a sample for the research. A number of research tools have been used to collect the data for the present research: Mathematics Problem Solving Attitude Scale (MPSAS), Personal Information Questionnaire (PIQ), Mathematics Achievement Test for 6th grade students (MATH 6) and Mathematics Achievement Test for 7th and 8th grade students (MATH 7-8). The research has produced a valid and reliable likert-type attitude scale as a research instrument. And also it revealed no significant relationship between mathematics problem solving attitude and gender, level of parental education. However, the relationship between mathematics problem solving attitude and class, academic achievement were found to be statistically significant. The analysis revealed no statistically significant relationship between MPSAS-E (Enjoyment) sub-dimension score and class, academic achievement, level of parental education. Yet, significant relationship between MPSAS-E score and gender has been identified. The results also indicated no statistically significant relationship between MPSAS-T (Teaching) sub-dimension score and level of parental education. However, there has been a significant relationship between MPSAS-T score and gender, class level, academic achievement. Additionally, it was also revealed that the students’ MPSAS, MPSAS-E and MPSAS-T scores were correlated with students’ mathematical achievement positively. Key Words: Mathematics Education, Mathematics Problem Solving, Problem Solving Attitude, Attitude Scale, Scale Development.