Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEVHİBE TAMİRCİ
Danışman: AHMET AKICI
Özet:Amaç: Gebelik, akılcı ilaç kullanımında (AİK) en hassas durumların başında gelmektedir. Çalışmada, gebelikte AİK’in yaygınlaştırılması için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) gebelikte ilaç kullanımı konusunda tarafların bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Nisan 2016-Temmuz 2017 tarihleri arasında bir yıl arayla iki inceleme periyodunda KKTC’deki kadın hastalıkları doğum (KHD) uzmanlarına (n=30), eczacılara (n=95) ve gebelere (ilk incelemede, n=71) anket uygulaması, eczanede gebe reçetesi simülasyonu (n=50) ve gebe reçetelerinin (n=122 ve n=98) toplanması işlemleri gerçekleştirilmiştir. İki incelemenin verileri birbiriyle karşılaştırılmıştır. Bulgular: I. ve II. incelemede toplanan reçetelerdeki ortalama ilaç sayısı sırasıyla, 1,48±0,73 ve 1,30±0,54 idi. İlk incelemede reçetelerdeki ilaçların %6,6’sının, II. incelemede ise %5,5’inin “D/X” kategorilerinde olduğu saptanmıştır. Eczanedeki simülasyonlarda reçete karşılama süresinin birinciye kıyasla II. incelemede anlamlı şekilde azaldığı (sırasıyla, 3,3±2,3dk ve 2,0±0,8dk); başvurulan eczanelerin yarısının simüle gebenin reçetesiz ilaç talebini karşıladığı ve eczacıların bu simülasyonda sergiledikleri performanslarının anketteki beyanlarıyla genelde tam olarak örtüşmediği saptanmıştır. Buna benzer durum, hekimlerin anketlerde beyan ettikleriyle, gebeye reçete yazma performansları arasında da gözlenmiştir. Hekimler reçeteledikleri ilaçların yaklaşık %3’ünün “orta/yüksek teratojenite riski taşıdığını” belirtmelerine karşın yazılan reçetelerde bu değerin çok daha yüksek olduğu (%23,3) saptanmıştır. Gebelerin %66,2’si mevcut gebelikleri sırasında ilaç kullandığını; %19,6’sı kullanılan ilaçlar konusunda teratojenite bakımından endişe duyduğunu belirtmiştir. Sonuçlar: Hekimlerin reçeteleme ve gebeyi bilgilendirme; eczacıların reçete karşılama ve reçetesiz ilaç verme başta olmak üzere konuya ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarının önemli eksiklikler barındırdığı dikkati çekmektedir. Bu tespitler, KKTC’de gebelikte AİK’in yaygınlaştırılması için eğitim ve danışma hizmeti içerikli girişimlerin gerekliliğini vurgulamaktadır. ABSTRACT Objective: Pregnancy is a very critical aspect of rational use of medicine (RUM). This study aimed to evaluate knowledge, attitudes and behaviours of the relevant stakeholders to disseminate RUM in Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC). Materials and Method: Between April 2016-July 2017, surveys for gynecologists (n=30), pharmacists (n=95), and patients (n=71), dispensing of simulation prescription (n=50) and evaluation of pregnant prescriptions (n=122 and n=98) were applied within two different periods (P-I, P-II), whose data were compared. Results: Mean number of drug per prescription was 1.48±0.73 (P-I) and 1.30±0.54 (P-II). During P-I, 6.6% and during P-II, 5.5% of the drugs fell into “D/X” categories. In simulation analysis, time for prescription encountering was significantly diminished in P-II compared to P-I (3.3±2.3 vs. 2.0±0.8 min.). Besides, half of pharmacists met drug demand of simulated pregnant patients with no prescription. Pharmacists’ simulation-evoked performances did usually not overlap with their statements on surveys. This was also identified between physicians’ prescribing performance and their responses on surveys. While physicians stated that approximately 3% of drugs they prescribed carried “intermediate-high teratogenicity risk”, analysis of their prescriptions showed this percentage as high as 23.3%. While 66.2% of patients stated to use drugs during pregnancy, 19.6% declared concerns about teratogenicity of their drugs. Conclusion: The prescribing patterns and informing pregnant patient habits of the physicians and prescribed as well as non-prescribed drug dispensing patterns of the pharmacist show important deficiencies in their knowledge, attitudes and behaviors in terms of RUM. These findings underline necessity of education and counselling service interventions to disseminate RUM in pregnancy in TRNC.