Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Kübra Akbulut
Danışman: AYŞE ESRA ŞAHYAR
Özet:ÖZET Buhârî, hadisçi kimliğinin yanı sıra el-Câmi‘u’s-sahîh isimli eserinde gerek oluşturduğu konu başlıkları itibariyle gerekse başlıklar altında yaptığı taktîler itibariyle, fıkhî anlamda da son derece yetkin bir musanniftir. Genel anlamda Buhârî’nin fıkhı üzerine yapılmış çalışmalar bulunmasına karşın, ahkâm konularında kıssalardan istidlâlde bulunarak elde ettiği hükümler üzerine müstakil bir çalışma yapılmadığı görülmektedir. Bu çalışmada, öncelikle kıssalardan hüküm istidlâlinin Buhârî’ye has bir uygulama olup olmadığını tespit amacıyla Resûlüllah’tan itibaren sahabe ve tabiûnu da içerisine alacak şekilde sonrasında Ma‘mer b. Râşid, İmam Mâlik, Abdürrezzâk es-San‘ânî ve İbn Ebî Şeybe gibi musanniflere gelinceye dek kıssalardan hüküm istidlâli niteliğinde görülen örneklerden bir kaçı tespit edilerek sunulmuştur. Bu anlamda kıssadan istidlâlde bulunarak hüküm verme uygulamasının Resûlüllah’tan itibaren var olduğu tespit edilmiştir. Buhârî’nin ahkâm konularında istidlâlde bulunduğunu tespit ettiğimiz yirmi bir kıssanın sadece iki tanesinde Abdürrezzâk ve İbn Ebî Şeybe ile ortak, birinde Ma‘mer b. Raşid’le, birinde İmam Mâlik’le, birinde Abdürrezzak es-San‘ânî, bir diğerinde de İbn Ebî Şeybe ile aynı kıssadan aynı istidlâllerde bulunduğu görülmüştür. Buradan hareketle de Buhârî’nin kıssadan istidlâlde bulunma anlamında kendisinden öncekilerden çok fazla etkilenmediği sonucuna varılmıştır. Araştırmanın asıl konusunu içeren üçüncü bölümde ise Buhârî’nin ahkâm konularında kıssalardan hüküm istidlâline yönelik el-Câmi‘u’s-sahîh içerisinde bulunan yirmi bir kıssadan elde ettiği otuz dokuz hüküm açıklanmıştır. Buhârî’nin bir kıssadan en fazla altı hüküm elde ettiği görülmüştür. Son olarak da Buhârî’nin kıssalardan hüküm istidlâli bağlamında kendisinden sonra gelen Kütüb-i sitte müelliflerini etkileyip etkilemediği konusunda değerlendirmelerde bulunulmuştur. Nesâî’nin sekiz kıssadan çıkardığı hüküm itibariyle Buhârî’den en çok etkilenen müellif olduğu, Müslim’in de dört kıssadan çıkardığı hüküm açısından Buhârî’yle istidlâllerinin benzediği tespit edilmiştir. Netice itibariyle Buhârî öncesinde kıssadan hüküm istidlâli uygulamasının varlığı ancak Buhârî’nin bunu kendisinden öncekilere kıyasla çok daha etkin bir tarzda kullandığı ve sonrasında gelen müellifleri de bu manada etkilediği tespit edilmiştir. -------------------- ABSTRACT Being mostly recognised for his hadith tradition work, it is observed in his el-Cami’u’s-sahih that Bukhari is one of the pioneering collectors and classifiers of fiqh knowledge both in terms of his eloquent subject classification and his explanations for these subjects. Although there is already some research done on Bukhari’s fiqh, there is no elaborate study on his ideas about law and judgment, which he created based on his deductions from parables. In order to understand if deducing verdicts from parables was originally inherent in Bukhari’s work, we will present some examples from deducing judgment and verdict from parables starting from the time of Prophet Muhammad, his companions and their companions, and then moving on to classifiers such as Ma‘mer b. Râşid, İmam Mâlik, Abdürrezzâk es-San‘ânî and İbn Ebî Şeybe. Accordingly, it is figured out in the study that deducing verdicts from parables is a practice that has been continuing since the time of Prophet Muhammad. Out of the twenty one parables in which Bukhari is observed to arrive at verdicts depending on parables: only two of them had the same parable and verdict as that of Abdürrezzâk ve İbn Ebî Şeybe, one of them had the same as that of İmam Mâlik, one had the same as that of Abdürrezzak es-San‘ânî, and another one had the same as that of İbn Ebî Şeybe. From this, we can clearly observe that Bukhari was not under impression by his pioneers in terms of deducing verdicts based on parables. In the third chapter of this research, which contains the central topic of this work, thirty nine verdicts about parables and making judgments, which have been deduced from the twenty one parables in Bukhari’s el-Câmi‘u’s-sahîh, have been explained in detail. It is observed that from one parable, Bukhari arrived at six judgments at most at once. Finally, some observations have been made about whether Bukhari influenced the authors of Kütüb-i sitte in the context of deducing judgments from parables. It has been determined that based on the judgments he made from eight parables, Nesâî is the author who has been influenced by Bukhari the most, followed by Müslim whose judgments from four parables have similarities to those of Bukhari’s. Consequently in this thesis, it is observed that deducing judgments from parables was indeed present before Bukhari’s time, however, Bukhari used this style in a very effective manner and thus influenced authors following his time.