Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÇİĞDEM KAYA
Danışman: GÖKSEL ATAMAN BERK
Özet:Bu çalışmada, Kesim Genişliği Kuramı bağlamında, çevresel değişiklikler temelinde kesim genişliklerinin örgütlerin hayatta kalma oranlarına etkisi incelenmiştir. Örgütsel Ekoloji Kuramı ile ilgili çalışmalarda, örgütsel popülasyonlar ve popülasyonlar arası süreçlere odaklanılmış, ancak Örgütsel Ekoloji Kuramı’nın araştırma programlarından biri olan sosyal, siyasal ve ekonomik değişikliklerin örgüt popülasyonlarına etkisinin incelenmesi yetersiz kalmıştır. Sosyal, siyasal ve ekonomik değişikliklerin yarattıkları etkiler ve bu etkilerin hangi düzenekler aracılığıyla ortaya çıktığı ise kuram açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, popülasyonun evrimi sürecinde yaşanan hukuki-politik ve ekonomik değişiklikler dönemler halinde incelenmiş ve Kesim Genişliği Kuramı temelinde tanımlanan çevresel değişkenlik boyutları kullanılarak hangi çevresel koşullarda (dönemlerde) hangi örgüt türünün hayatta kalma oranının daha yüksek olduğuna odaklanılmıştır. Ayrıca çevresel değişiklikleri daha derinlemesine anlayabilmek için örgütlerin kökeni temelinde örgüt popülasyonunun evrimi de gözlemlenmiştir. Araştırma kapsamına, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu yıl olan 1923’den 2011 yılına kadar yaşamış olan tüm bankalar dahil edilmiştir. Kesim genişlikleri açısından mevduat bankaları genelci kesim genişliğine sahip bankalar; yatırım ve kalkınma bankaları ise uzmanlaşmış kesim genişliğine sahip bankalar olarak tanımlanmıştır. Türkiye Bankalar Birliği yayınları ve bankacılık ve finans alanında uzman kişilerle yapılan görüşmeler sonucu; hukuki-politik ve ekonomik değişiklikler altı tarihsel dönem halinde incelenmiştir. Ayrıca bu dönemler, yazında yapılan tanımlamalar ve uygulamalar temelinde sektörde uzman kişilerin görüşleri çerçevesinde Kesim Genişliği Kuramı’nda yer alan çevresel değişim sıklığı, çevrenin taleplerinin birbirine benzerliği/farklılığı, çevresel değişkenlik derecesi boyutları açısından tanımlanmıştır. Ek olarak, bankacılık sektörün uzun dönemli geçmişi, örgütlerin kurulduğu ve kapandığı tarihler, örgütlerin her yıl için doğum ve ölüm sayıları, kesim genişlikleri ve kökenleri verisine erişilmiştir. Belirlenen altı tarihsel dönemin her biri için genelci veya uzmanlaşmış bankaların ölüm oranları bağımlı t testi kullanılarak kıyaslanmıştır. Ayrıca çevresel değişikliklerin etkisinin daha iyi gözlemlenebilmesi açısından bankaların kökeni temelinde bankacılık popülasyonunun evrimi de incelenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, 1923-1932 Ulusal Bankacılık Dönemi (1. Dönem), 1945-1960 Özel Bankaların Gelişme Dönemi (3. Dönem) ve 1980-2001 Bankacılıkta Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi’nde (5. Dönem) genelci bankaların hayatta kalma oranının daha fazla olduğu bulunmuştur. 1933-1944 Devletçilik ve Devlet Bankalarının Kuruluş Dönemi (2. Dönem), 1961-1979 Planlı Dönem (4. Dönem) ve 2002-2011 Yeniden Yapılandırma Dönemi’nde (6. Dönem) ise uzmanlaşmış bankaların hayatta kalma oranı genelci bankalara göre daha fazladır. Devlet müdahaleleri ve bununla birlikte uygulanan politikalar ve özel yasa ile banka kurulması gibi nedenlerle çalışmadaki bazı dönemler kesim genişliği kuramı tarafından tanımlanan çevresel değişikliklerin deseninden bağımsız olarak genelci ve uzmanlaşmış bankaların hayatta kalma şansları açısından farklı bir desen göstermiştir. le, her bir dönemde gerçekleşen hukuki-politik ve ekonomik değişiklikler, uzmanlaşmış-genelci ve yerli-yabancı bankaların yoğunluklarına yansımış ve endüstrinin evrimini şekillendirmiştir. Anahtar Kelimeler: Kesim Genişliği, Banka Örgütleri, Uzmanlaşmış/Genelci Banka, Çevresel Değişiklikler. ABSTRACT In this study, we examine the effect of niche-width on the survival rates of organizations in the Niche-Width Theory context. Studies on Organizational Ecology Theory focus on organizational populations and processes between populations but they are insufficient to determine the effects of social, political, and economic changes on organizational populations which is highlighted as a research program in the theory. It is very important to know about the effects of these kinds of changes and that through which mechanisms these effects come up. We investigate legal-political, and economic changes in terms of historical periods experienced through evolution of population, and focus on which organizational form has more survival rate in which environmental conditions (historical periods) by using dimensions of environmental changes defined by Niche-Width Theory. Additionally, we observe organizational population based on the origins of organizations to understand environmental changes more deeply. In this research, we included in all banks having lived from the year of establishment of Turkish Republic to 2011. We defined investment banks and development banks as specialist and commercial banks as generalist in terms of niche-width. We investigated legal-political, and economic changes in terms of six historical periods determined by the interviews with two Former President of Central Bank of Turkey and a Finance Professor, and publications of The Banks Association of Turkey. Moreover, these periods are defined in terms of coarseness of grain, convex/concave fitness set, and environmental variability dimensions based on Niche-Width Theory by drawing on the professionals’ point of view. Additionally, we get data on historical information of banking industry, banks’ entry and exit dates, the number of birth and death of banks for each year, niche-width of banks, and banks’ origins. We compare generalist and specialist banks’ death rates for each historical periods by using dependent t test. Finally, we examined the banking population based on banks’ origins to be able to observe the effects of environmental changes on banking organizations. According to results of the study, in 1923-1932/The development period of national banking (Peirod 1), 1945-1960/The development period of private banking (Period 3) and 1980-2001/The period of liberalism in banking industry and foreign expansion (Period 5), we found out that generalist banks have more survival rate. In 1933-1944/The period of control policies of the state (Period 2), 1961-1979/Planned Period (Period 4) and 2002-2011/Restructuring period (Period 6), specialist banks have more survival rate than generalist banks. Because of the changes in the environment and interventions of the government, some periods exhibited distinct patterns in terms of survival rates of generalist and specialist banks independent from patterns of the environment defined by the niche-width theory. In conclusion, legal-political, and economic changes occur in each historical period reflect the density of specialist-generalist and domestic-foreign banks and shaped the industry’s evolution. Keywords: Niche-Width, Banking Organizations, Specialism vs. Generalism, Environmental Conditions.