Yerel yönetimlerin finansmanında geçmişten günümüze bir araç: İller Bankası


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SAMET YAMAN

Danışman: ERBAY ARIKBOĞA

Özet:

Batı Avrupa’da yerel yönetimlere finansal aracılık etmek üzere 19. yüzyılın ortalarından itibaren yerel yönetim bankaları kurulmaya başlanmıştır. Ülkemizde ise yerel yönetim bankacılığı tarihi 1933 yılında kurulan Belediyeler Bankasıyla başlamıştır. Belediyeler Bankası, Kurtuluş Savaşı sonrası ülke genelinde harap durumda olan şehir, kasaba ve köylerin imarı için Cumhuriyet’in ilk yıllarında gerçekleştirilen kalkınma hamleleri çerçevesinde kurulmuştur. Yalnızca belediyelere hizmet veren Belediyeler Bankası başarılı olunca faaliyet alanı il özel idareleri ve köyleri de kapsayacak şekilde genişletilerek 1945 yılında İller Bankasına dönüştürülmüştür. İller Bankası kurulduğu günden itibaren yerel yönetimlere genel bütçe vergi gelirlerinden ve fonlardan aktardığı paylar, sağladığı krediler ve dağıttığı kar paylarıyla finansman sağlamıştır. Ancak bilindiği üzere Bankanın görevi sadece bununla sınırlı değildir. Ülkemizdeki yerel yönetimlerin teknik açıdan yetersiz olması göz önünde bulundurularak Banka yatırımların gerçekleştirilmesi safhasında da yetkili kılınmıştır. Banka bazı yatırımları bizzat gerçekleştirmiş bazı yatırımlarda ise yerel yönetimlerin isteği doğrultusunda sadece teknik yardım sağlamıştır. Bunun yanında Banka mahalli idarelere malzeme temini, diğer bankacılık ve sigortacılık işlemleri ve eğitim gibi birçok alanda hizmet sunmuştur. Yani Banka yerel yönetimler için hem bir mali aracı hem de teknik yardım sağlayan bir kuruluş olagelmiştir. Ancak Banka zaman içerisinde yerel yönetimlerin değişen ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalmıştır. Bu gelişmeler paralelinde Bankanın reformuyla ilgili özellikle 1990’lı yıllarda birçok çalışma yapılmış ve nihayetinde İller Bankası 2011 yılında çağdaş bankacılık ilkeleri doğrultusunda yeniden düzenlenerek anonim şirkete dönüştürülmüştür. Anahtar Kelimeler: İller Bankası, Yerel Yönetimler, Finansal Aracılık, Reform, Çağdaş Bankacılık, Kalkınma ve Yatırım Bankacılığı. ABSTRACT Local administration banks were started to founded in order to financial intermediation to local governments in West Europe since the middle of the 19th century. Besides, in our country, local administration banking history started with The Banks of Municipalities in 1933. The Bank of Municipalities was established with the frame of development movements which were realized to improve cities, boroughs and villages that were devastated after The Independent War in general of the country. When The Bank of Municipalities which were serving only to municipalities was succeed, its operation field was transformed to İller Bankası with the shape of which covering city private administrations and villages in 1945. İller Bankası, since it was established, provided financement to local governments with shares it transferred from general budget revenues and funds, credits it ensured, profit it distributed. However, as it is known, the duties of the bank were not restricted with these. The bank was authorized in the phase of realizing investments as well because the local governments in our country were technically inadequate. The bank realized some investments directly and provided technical support with the direction of local governments themselves. Besides, served to local administrations about many fields such as material supply, other types of banking services and education. It means, the bank became an institute providing both financial intervention and technical support. By the way, the bank started to become insufficient to meet changing requirements of local administrations in time. With the frame of these progessions, many studies about the reform of the bank were made especially in the years of 1990s and eventually, İller Bankası were transformed to corporate by being reordered with the direction of principals of banking in 2011. Key Words: İller Bankası, Local Governments, Financial Ontervention, Reform, Contemporary Banking, Development and Investment Banking