Küresel hegemonya ve güç dengeleri bağlamında ABD-İran ilişkileri


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: YASEMİN KONUKCU

Danışman: Alaeddin Yalçınkaya

Özet:

KÜRESEL HEGEMONYA VE GÜÇ DENGELERİ BAĞLAMINDA ABD-İRAN İLİŞKİLERİ (1979-2016)

 

Doktora Tezi

 

 

 

DANIŞMAN: PFOR. DR. ALAEDDİN YALÇINKAYA

 

 

 

 

HAZIRLAYAN: YASEMİN KONUKCU

 

 

 

 

İSTANBUL, 2018




GENEL BİLGİLER

 

 

 

İsim ve Soyadı       : Yasemin KONUKCU

Anabilim Dalı        : Siyasi Tarih ve Uluslararası İlişkiler

Tez Danışmanı       : Prof.Dr. Alaeddin YALÇINKAYA

Tez Türü ve Tarihi : Doktora – 2018

Anahtar Kelimeler : Hegemonya, güç dengesi, dış politika, kamuoyu, İran-ABD İlişkileri

ÖZET

20. yüzyıl, dünya tarihi ve Ortadoğu siyaseti açısından önemli değişimlere sahne olmuştur. Ekonomik rekabetin, ideolojik mücadelelerin ve kültürel çatışmaların yoğunlaşması, Çarlık Rusya’sının Bolşevik Devrimi ile son bulmasına zemin hazırlarken, Avrupa’da ve dünyanın birçok bölgesinde yıkıcı savaşlara neden olmuştur. Bu süreçte ABD, küresel bir aktöre dönüşmüştür. Amerikan hegemonyası, Avrupa deneyimlerinden etkilenerek ve fakat bu deneyimi kendi şartlarına göre dönüştürerek, farklı ülkeleri siyasi mühadele sahası haline getirmiştir.

İran ise, 20. yy. başından itibaren önce SSCB ve Birleşik Krallık sonra SSCB ve ABD arasında, jeopolitik mücadelelerin Ortadoğu’daki önemli üslerden biri haline gelmiştir. 1979’da İran İslam Devrimi sonrası ise, ABD-İran ilişkileri çok bilinmeyenli karmaşık bir denklem haline dönüşmüştür. İki ülkenin ilişkileri jeopolitik, ideolojik ve pragmatik gerçekliklerle belirlenirken, resmi ilişkilerin kesilmiş olmasına rağmen siyasal etkileşim kanalları her zaman açık olmuştur. İran ve ABD, “uzaktaki yakın komşular” olarak dinamik bir ilişki biçimine sahiptir. Bu iki ülkenin ilişkileri, kamuoyuna, normlara ve dönemsel siyasal aktörlere göre radikal değişiklikler geçirebilmektedir. Bu değişim arkasında yatan gerekçeleri anlamak bu tez çalışmasının temel hedefidir.