Köstendilli Süleyman Şeyhi’nin Süphatü’l-Leyvayıh adlı eseri (metin-inceleme)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Feyza Işık

Danışman: SAFİ ARPAGUŞ

Özet:

Köstendilli Süleyman Şeyhî, ekberî geleneğin 19. yüzyıldaki velûd temsilcilerinden biridir. O, tüm kitaplarında olduğu gibi bu çalışmaya konu olan Sübhatü’l-Levâyıh adlı eserinde de, ele aldığı meseleleri vahdet-i vücûd anlayışının bir sonucu olarak tevhîd ve insân-ı kâmil vurgusuyla ortaya koymuştur. Eserin ilk kısmını oluşturan abâdile konusu Allah’ın isim ve sıfatlarının mazharları olarak insan-ı kâmil ile alakalıyken, çok sayıda kavramın tartışıldığı ikinci kısım en genel manada tevhîd anlayışının bir ürünüdür. Yaratılışın gayesi olan Allah’ı bilmenin, insanın kendisini bilmesiyle mümkün hale geldiği düşünüldüğünde, Vücûd-ı Vâhid’e ait ilahî isim ve sıfatların kendinde en üst derecede taayyün ettiği insan, önemi ve şerefiyle tebarüz etmektedir. Bu öneme binâen bu çalışmada taalluk, tahalluk ve tahakkuk cihetiyle abâdile konusuna yer verilmiştir. İslamın özü olan tevhîd ve onunla alakalı vücûd ve adem konuları ise söz konusu eserin ikinci kısmının değerlendirilmesi bağlamında ele alınmıştır. ABSTRACT Suleyman Sheikhi of Kostendil is one of the most voluminous representatives of Akbari tradition in 19th century. As in all of his books, in Subhat al-Lawayih, which is the subject of this study, he presents all the topics by highlighting tawhed and al-insan al-kamil as a result of his wahdat al-wujud thought. The first part of his work consists of the subject “abadila” which is related to al-insan al-kamil, the manifestations of Allah. Besides the second part which has various topics is an outcome of the understanding of tawhed in the widest sense. To recognise Allah, mere purpose of creation, can be attained through recognising yourselves since human is the best manifestation of the names and the attributes of al-Wujud al-Wahid. Therefore this study analyses the subject of abadila from the aspect of the concepts “taalluq”, “takhalluq” and “tahaqquq”. Also tawhed, the very essence of Islam, and wujud (being) and 'adam (non-being) which are related to tawhed are dealt in the context of second part’s assessment.