Şükrullah el-Amasyavî'nin Kitâbu Behçeti't-Tevârîh'inin Mustafa el-Fârisî çevirisi (vr. 331a-360b) (İnceleme-metin-dizin)


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Elif Fener

Danışman: GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK

Özet:

Üzerinde çalışılan tez, 15. yüzyılda Şükrullâh tarafından yazılan Behçetü’t-Tevârih adlı eserin 16. yüzyılda Mustafa el-Fârisî tarafından bazı değişikliklerle tercüme edilip Mahbûbu’l-Kulûbi’l-‘Ârifîn olarak adlandırılan çevirisiyle ilgilidir. Söz konusu tercüme eser Kanuni Sultan Süleyman döneminde yazılmış olup Sadrazam Pargalı İbrahim Paşa’ya sunulmuştur. Mezkûr eserin Beyazıt Devlet Kütüphanesi Veliyüddin Efendi Koleksiyonu’nda bulunan 2342-2343 numaralı nüshası kullanılmış olup bu nüshanın 330b - 360a varakları arasındaki kısmı çalışmanın konusudur. Bu varaklar eserin onuncu bölümünü tamamen, dokuzuncu ve on birinci bölümlerini ise kısmen içermektedir. Elimizdeki varakların kapsadığı kadarıyla bu bölümlerde yetmiş tarikat şeyhinin menkıbe ve tarihleri, ilk filozoflar ile çoğunlukla eski Yunan filozofları ve başka diğer milletlerden olan önemli birkaç filozof ve dünyadaki ilk hükümdarların tarihlerinin başlangıç kısmı konu edinilmiştir. Çalışmamız Giriş, İnceleme, Metin, Dizin ve Sözlük ile Tıpkıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde eser, müellif ve mütercem eser hakkında bilgi verilmiştir. İnceleme bölümünde metnin bulunduğu dönem Türkçesi hakkında bilgi verilip çalıştığımız varaklar temelinde metnin genel dilsel özellikleri üzerinde durulmuş ve bütüncül bir grameri ortaya konmuştur. Metin bölümünde mezkur varakların çeviri yazıyla aktarımı yapılmıştır. Dizin ve Sözlük bölümünde çalışma konumuzun dört ayrı dizin ve sözlüğü hazırlanıp Tıpkıbasım bölümünde de bunun faksimilesi paylaşılmıştır. -------------------- This master thesis is related to a manuscript which dates back to the 16th century titled Maĥbūb al-qulūb al-‘ārifīn. This manuscript is the Turkish translation of a chronicle dating back to the 15th century named Bahjat al-tawārīkh written by Shukr Allāh ibn Shihāb al-Dīn Aĥmad ibn Zayd al-Dīn Zakī. The aforesaid translation belongs to the era of Suleiman the Magnificent and it is dedicated to Ibrahim Pasha the Grand Vizier. We used the manuscript of the aforementioned translation of Veliyuddin Effendi Collection 2342- 2343 in the Beyazit State Library. The subject of our thesis is about folios between 330b - 360a of this manuscript. These folios contain the entire tenth, and some of the ninth and eleventh chapters of the mansucript. Subjects within the chapters of these folios include seventy religious scholars together with their dates of death and anecdotes of them; first philosophers, famous ancient Greek philosophers, and a few other well known philosophers and a partial information about the so-called first ruler in the world. Our thesis consists of sections: Introduction, Examen, Text, Index with Lexicon and Facsimile. In the introduction section is information about the chronicle, the writer and translation of this book. In the examen section, we describe the historical period in which our manuscript belongs and its general lexical characteristics. Additionally we have created a holistic grammar of the text within these folios. In the text section is a transcription of the aforesaid folios, and the facsimile in the last section.