Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıp Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Merve SARAÇOĞLU
Danışman: Mehmet Ali Gülpınar
Özet:
Amaç: Karmaşıklık çerçevesinde sağlık ve eğitim süreçlerini, bu
süreçlerde yaşanan deneyimleri ve anlatıları kendi bağlamı içinde analiz etmek,
anlamak ve yorumlamak önemlidir. Bu doktora tez çalışmasında, bir cerrahi kliniğinde, tarafların sağlık
bakım ve klinik eğitim süreçlerine ilişkin anlatılarının bağlamsal
nitelikleriyle ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Etnografik yöntemle
tasarlanan anlatı desenli bu nitel çalışma, bir üniversite hastanesinin cerrahi
kliniğinde gerçekleştirilmiştir. Katılımcı grubu, katılımlı gözlem sırasında
cerrahi klinikte bulunan tıp fakültesi öğretim üyesi, asistan, intörn öğrenci,
hemşirelik bölümü öğretim üyesi, hemşire, hemşirelik öğrencisi ile altı hasta
ve sekiz hasta yakını oluşturmuştur. Veri toplama tekniği olarak katılımlı
gözlem (altı ay) ve derinlemesine görüşme kullanılmıştır. Veriler bağlamsal
nitel anlatı analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Çoklu okuma ve tema
analiziyle bağlamlar, boyutlar, tema ve yan temalar belirlenmiştir.
Bulgular: Nitel verilerin ilk
analiziyle, “kurumsal, toplumsal,
ulusal ortam ve sistem”, “sosyal, duygusal, ilişkisel ortam” ve “metaforlar”
olmak üzere üç ana bağlam/boyut ortaya çıktı. İkinci aşamada bu üç katman
üzerinden odaklı okuma ve analizler yapıldı. Analizler sonucunda kurumsal,
yerel, toplumsal, ulusal ortam ve sisteme ilişkin programlı olmayan işleyiş,
sağlık hizmeti baskınlığı, klinik yoğunluk, ulusal sağlık sistemi, performans
sistemi, ekonomi odaklılık, geniş aile yapısı ve yerel kültürel motiflere
ilişkin temalar belirlendi. Sosyal, duygusal ve ilişkisel ortama ilişkin ise
özverili iş ortamı, aile ilişkisi, insani açıdan zorlayıcı, kırıcı, yıkıcı
ortam, disiplin, hiyerarşik ortam, meslekler arası çatışma gibi temalar ortaya
çıktı. Bu deneyimlerin, yıkıcı duygular baskın olmak üzere yapıcı ve yıkıcı
yoğun duygular ortaya çıkardığı gözlendi. Tarafların anlatılarında, “araba
tamir etmek” gibi mesleğe ilişkin mekanik metaforlardan, “aile babası” gibi
duygusal ve sosyal ilişkilere, “askeriye” gibi klinik işleyişe yönelik
metaforlara kadar çok sayıda metafor kullandığı görüldü.
Sonuç: Sağlık
bakım, eğitim ve yönetsel deneyimlerde bağlamsallık, düşünümsellik ve
anlatısallık yaklaşımı önemlidir. Anlatısal nitel çalışmalarla, tarafların
yaşadıkları deneyimlerin araştırılması konunun tüm yönleriyle derinlikli olarak
ortaya konmasını sağlayacaktır.