Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Beyza Demirci
Danışman: MESUT ŞEN
Özet:Çağatay Türkçesi, Türk dilinin Orta Asya’da 15. yüzyıl başlarında başlayan ve 20. yüzyılın başlarına kadar süregelen dönemine verilen addır. Çağatay Türkçesi, dilde birliğin önemine vurgu yapan Türk aydınları tarafından 1924 yılına kadar Türkistan’da ortak yazı dili olarak yaşatılmaya çalışılmışsa da o tarihten sonra yerini Özbek Türkçesi almıştır. Çalışmamızda ünlü Özbek halk şairi ve destan anlatıcısı Mühämmädḳul Cāmurād Oġli Polkän’in rivayeti olan, Mänsur Äfzälov tarafından Kiril alfabesi kullanılarak yazılmış, Mühämmädnādir Säidov ve Zubäydā Hüsäinovä tarafından baskıya hazırlanmış olan Äväzḫån adlı destanın 340-375 sayfaları incelenmiştir. Çalışmamız altı bölümden oluşmaktadır. En önemli bölüm ise bulgular bölümüdür. Bu bölümde; destan, Türk edebiyatında destan, Köroğlu Destanı ve varyantları hakkında bilgiler verildi. Äväzħån Destanı’ndan bahsedildi ve ilgili sayfaların özeti yapıldı. Ses ve şekil bilgisi özellikleri üzerinde duruldu. Eserin transkripsiyon alfabesi kullanılarak Latin harflerine aktarımı sağlandı. Tıpkıbasımına yer verildi. Metnin açıklamalı dizini oluşturuldu. Çağatay Türkçesinin günümüzdeki karşılığı olan Özbek Türkçesi ile yazılmış olan Äväzḫån Destanı, karışık saha özelliği göstermesi ve Köroğlu Destanı’na ait bir rivayet olması dolayısıyla Türk dili açısından önemli bir eserdir. -------------------- Chagatai Turkish is the name which given to the period of Turkish language in Central Asia that started in the early 15th century and continued until the beginning of the 20th century. Until 1924, Chagatai Turkish was tried to be kept alive in Turkestan as a written language by Turk intellectuals who emphasized the importance of unity in language. However after that time, Uzbek Turkish took its place. In our study, we analyze between 340 and 375 pages of Ayazhan Epic which narrated by famous Uzbek folk poet and epic narrator Mühämmädḳul Cāmurād Oġli Polkän, written by Mänsur Äfzälov in the Cyrillic alphabet, edited by Mühämmädnādir Säidov and Zubäydā Hüsäinovä. Our study has six chapters. Indication section is the most important chapter in this study. In this chapter; informations are given about epic, epic in Turkish literature, Köroğlu epic and its variants. The Epic of Äväzħån was mentioned and a summary of the relevant pages was made. Moreover, we are focused on phonetic and morphology features. Also, epic was transferred to Latin letters using by transcription alphabet. Therefore this chapter contains epic’s facsimile and an annotated index of the text. The epic of Äväzḫån, written in Uzbek Turkish, which is the contemporary equivalent of Chagatai Turkish, is an important work in terms of Turkish language due to its mixed field features and narration of Köroğlu Epic.