Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İbrahim Pazan
Danışman: RECEP AHISHALI
Özet:Cevâhirü’l-Menâkıb (Gencîne-i Ahlâk), meşhur Osmanlı devlet adamı Sokollu Mehmed Paşa’nın amcasının oğlu olan ve on iki yıldan fazla Budin beylerbeyiliği yapan Sokollu Mustafa Paşa için yazılmış bir biyografidir. Sokollu Mustafa Paşa’nın arzusu ve Budin kadısı Ahmed Çelebi Efendi’nin görevlendirmesiyle Nahîfî Mehmed Efendi tarafından Paşa’nın sağlığında ve Sultan Üçüncü Murad devrinde kaleme alınmıştır. Eserde, Sokollu Mustafa Paşa’nın devşirilmesinden itibaren Enderûn’daki safahatı ve onun devlet kademelerinde ilerleyerek Budin beylerbeyiliğine kadar uzanan görevlerinin yanı sıra Bosna ve Budin’de tesis ettiği hayır eserleri ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Millet, Süleymaniye, İstanbul Üniversitesi, Berlin, Budapeşte ve Viyana Kütüphanelerinde bulunduğu tespit edilen altı nüsha, asıl nüshaya en yakın nüshalardan Millet nüshası esas alınmak suretiyle karşılaştırmalı olarak bir metin haline getirilmiştir. Eserde, Sokollu Mustafa Paşa’nın amcazadesi ve hamisi Sokollu Mehmed Paşa’nın devşirilmesi, Enderûn’daki safahatı ve devletteki rütbesinin zaman içinde artarak sadrazamlığa kadar yükselmesi, ardından Sokollu Mustafa Paşa’nın devşirilmesi ve Enderûn’daki safahatı, Mustafa Paşa’nın Kanunî Sultan Süleyman ile birlikte gittiği Tebriz Seferi dönüşü taşra çıkarak sipahi olması, Nahcıvan Seferi’nde iki yıl süreyle padişaha çaşnigir olarak hizmet etmesi ve bu seferden dönüşte Tımışvar kalemi defter kethüdalığına tayin edilmesi, daha sonra sırasıyla Filek, Klis, Segedin, Hersek ve nihayet memleketi olan Bosna sancakbeyiliğine tayin edilmesi, bu sırada Krupa Kalesi’ni ele geçirmesi, Sigetvar Seferi’ne iştiraki, Budin beylerbeyiliğine tayin edilmesi ve Sultan İkinci Selim devrinde vezirlik payesini alması ile ilgili bölümler mevcuttur. SUMMARY Djewahiru’l-Menakib (Gendjine-i Achlak) -Jewels of Legends (Treasure of Morals)- is a biography about Sokollu Mustafa Pasha, who was the nephew of the famous Ottoman statesman Sokollu Mehmed Pasha, and who had served as the governor (beglerbeg) of Buda for more than twelve years. It was written by Nahifi Mehmed Efendi, assigned by Ahmed Çelebi Efendi, the judge (qadi) of Buda, upon the order of Sokollu Mustafa Pasha while still alive, during the reign of Sultan Murad III. It tells of all stages of Sokollu Mustafa Pasha’s life in detail, beginning from his recruitment (dewshirme) to his time in the palace school (Enderun), his progress in his career up to the post of Buda beglerbeg, as well as his charitable works in Bosnia and Buda. Six copies of the manuscript found in Millet (Istanbul), Suleymaniye (Istanbul), Istanbul University (Istanbul), Berlin, Budapest and Vienna libraries were compiled into a single text based on the copy in the Millet library. The work has chapters dedicated to the recruitment (dewshirme) of Sokollu Mehmed Pasha, nephew and custodian of Sokollu Mustafa Pasha, his education at Enderun, his rise to grand vizier, followed by recruitment (dewshirme) of Sokollu Mustafa Pasha and his education at Enderun, Mustafa Pasha’s promotion to the cavalry (sipahi) leaving the palace (tashra) to serve in the military after participating in the Sultan Suleyman the Magnificent’s Tabriz campaign, his service to the Sultan for two years in the course of the Nakhchivan campaign as taster (cashnegir) and assignment as clerk of the treasury (defter kethudasi) at the province of Timisoara, his subsequent assignments as district governor (sandjak-beg) of Fulek, Klis, Szeged, Herzegovina and finally that of his homeland Bosnia, his conquest of Krupa Fortress while he was the district governor (sandjak-beg) of Bosnia, his participation in the Szigetvar campaign, his assignment as the governor (beglerbeg) of Buda, and his promotion to the rank of vizier during the reign of Sultan Selim II.