Hizmet sözleşmesinde cezai şart


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Özel Hukuk Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2004

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: VELİ KARAGÖZ

Danışman: OSMAN GÖKHAN ANTALYA

Özet:

İş Hukuku mevzuatı içerisinde cezai şart kararlaştırılamayacağı yönünde hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle cezai şart kararlaştırılması kural olarak mümkündür. Pek çok hizmet sözleşmesi işçinin sözleşmeye aykırı davranışlarının yaptırımı olarak cezai şart öngörmektedir. Cezai şart ile, hizmet sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülüklerin ifası güvence altına alınmalıdır. Cezai şart hizmet sözleşmesinin haksız feshi hali için öngörülebilir. İşçinin işe başlamadan önce veya belirlenen süreden önce fesih bildirimi sürelerine uymaksızın sözleşmeyi feshetmesi haksız fesih olarak nitelendirilir. Aynı zamanda rekabet yasağına aykırılığın yaptırımı olarak da cezai şart kararlaştırılabilir. Cezai şart genellikle bireysel hizmet sözleşmelerinde öngörülmekle birlikte, toplu iş sözleşmesiyle de öngörülebilir. Cezai şartın feri niteliği nedeniyle, bağlı olduğu asıl edimin geçerli olması gerekir. Cezai şarta ilişkin kayıtların açık ve belirli olması gerekir. İşçi hangi sözleşmeye aykırı davranışı sonucunda cezai şartı ödemek zorunda kalacağını önceden öngörebilmelidir. Muaccel olan cezai şart aşırı olduğu taktirde, BK. m.161/3 gereğince hakim kararıyla uygun bir miktara indirilir. Aşırılığın belirlenmesinde tarafların karşılıklı menfaatleri tartılmalıdır. Eğitim giderlerinin geri ödenmesi, işverenin haklı menfaatlerine uygun olması ve hakkaniyete göre işçi bakımından katlanılabilir olması kaydıyla geçerlidir. Die arbeitsrechtlichen Bestimmungen enthalten keine Regelung zur Zulässigkeit von Vertragsstrafen. Daher ist die Vereinbarung einer Vertragsstrafe grundsätzlich zulässig. Viele Arbeitsverträge sehen Vertragsstrafen vor, die ein Fehlverhalten des Arbeitnehmers sanktionieren. Durch Vertragsstrafen soll die Einhaltung der arbeitsvertraglichen Pflichten gesichert werden. Praktische Bedeutung erlangt die Vertragsstrafe vor allem in den Bereichen des Vertragsbruchs, d. h. des unterbliebenen Dienstantritts bzw. der vorzeitigen Beendigung unter Mißachtung der Kündigungsfrist, sowie im Fall der Verletzung eines Wettbewerbsverbotes. Die Vereinbarung einer Vertragsstrafe erfolgt regelmäßig im Arbeitsvertrag. Allerdings können auch Tarifverträge. Aufgrund der Akzessorietät der unselbständigen Strafabrede muß eine wirksame Verbindlichkeit vorliegen. Vertragsstrafen müssen klar und bestimmt gefaßt werden. Der Arbeitnehmer, der sich einer Vertragsstrafe unterwirft, muß wissen, unter welchen Voraussetzungen er sie verwirkt. Ist eine verwirkte Strafe unverhältnismäßig hoch, so kann sie nach BK. 161/3 durch Urteil des Richters auf einen angemessenen Betrag herabgesetzt werden. Rück zahlungsklauseln bei einer Fortbildung des Arbeitsnehmer nur zulässig, wenn sie einem berechtigten interesse des Arbeitgebers entsprechen und bei Abwägung aller Umstände unter Berücksichtigung von Treu und Glauben dem Arbeitnehmer zumutbar sind.