Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ve Kırım Tatarlarının Barışçı Mücadelesi (1944-2017)

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ZAFER KARATAY

Danışman: AHMET KANLIDERE

Özet:

Kırım Tatarları, 18 Mayıs 1944 günü Stalin ve Sovyet yönetimi tarafından tarihî vatanları Kırım’dan Orta Asya bozkırları, Ural dağları ve Sibirya’ya sürgün edildiler. Bu sürgünde nüfuslarının %46,2’si öldü. Sürgünü henüz 6 aylık bir bebekken yaşayan Mustafa A. Kırımoğlu, anayurda geri dönüş haklarını elde etme fikrine hayatını adamış ve bu mücadelenin sembol haline gelmiştir. Mustafa A. Kırımoğlu ve Kırım Tatarlarının mücadelesi hakkında çeşitli çalışmalar yapılmış olmakla birlikte, sözlü tarih kullanılarak hareketin kurucuları, aktif mensupları ve örnek bir kitle mücadelesi veren Kırım Tatar halkının çeşitli katmanlarıyla yapılan görüşmelere dayalı ayrıntılı bir çalışma yapılmamıştır. Dolayısıyla, bu tezde, SSCB döneminin tek Türk ve Müslüman aydını olarak, dünya çapında tanınmış insan hakları savunucularından biri olan ve yaptığı mücadele ile Kırım Türklerini vatanlarına döndürmeyi başaran bir insanın hayatı ve örnek mücadelesi, Kırım Tatar Milli Hareketi ile bu hareketin mensupları ve insan hakları savunucularının tanıklığı ışığında incelenecektir. Kırım Tatarlarının asırlar süren yoğun baskılara, göçlere, sürgünlere ve ayrımcılığa maruz kalmasına rağmen, niçin ve nasıl şiddete başvurmaksızın barışçıl bir mücadele yolunu kullandıkları sorunsalı izah edilmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Cemiloğlu, Kırım, Kırım Tatar Milli Hareketi, Sürgün, İnsan hakları ABSTRACT Mustafa Kirimoglu(Dzhemilev) and the Peaceful Struggle of the Crimean Tatars (1944-2017) On 18th of May 1944, the Crimean Tatars were deported by Stalin and the Soviet Government from their historical motherland to the steps of Central Asia, Ural Mountains, and Siberia. In the process of deportation %46,2 of the population were perished. Mustafa A. Kirimoglu (Dzhemilev) who was sent to deportation when he was only 6 months old baby, came across with the idea of returning homeland in his youth and he devoted his whole life to the movement became the symbolic name of the struggle, the only Turkish and Muslim intellectual of Soviet Union period, who is one of the well-known advocates of human rights in the world and who has succeeded in leading the Crimean Turks to their homeland through his exemplary struggle. Although, diverse studies has been conducted on Mustafa A. Kirimoglu and the Crimean Tatars struggle, a detailed study has not been carried out by using the oral history of the founders, active members of thh movement. Interviews were made with various layers of the Crimean Tatar people. Therefore, in this thesis will focus on the life and struglle of Mustafa A. Kirimoglu, alongside with the Crimean Tatar National Movement (in the light of the traces of members of this movement and advocates of human rights ). This study will try to shed lights on the questions for why and how the Crimean Tatars have but followed a peaceful approach for their struggle, despite the fact that, the Crimean Tatars have been subjected to intense pressure, exiles, migrations and to discriminations for centuries. Key words: Mustafa Abdülcemil Kırımoglu, Cemiloğlu, Dzhemilev, Jemilev, Crimea, Crimean Tatars, Human rights, deportation.