Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Deniz Çanga
Danışman: AHMET ŞİRİN
Özet:Bu çalışmada, araştırmacı tarafından geliştirilen ve uygulanan grupla psikolojik danışma programının çocukların beslenme alışkanlıklarını geliştirme etkisi incelenmiştir. Araştırma grubunu, İstanbul’da ortaokul 5. sınıflarında öğrenim gören 11 yaş grubundaki 113 öğrenci oluşturmuştur. Uygulama grubunu ise araştırma grubundan seçilen, beslenme alışkanlıklarının geliştirilmesine ihtiyaç duyan, grupla psikolojik danışma çalışması yapılan 15 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmacı tarafından çocukların beslenme alışkanlıklarını geliştirmeye yönelik 10 oturumluk grupla psikolojik danışma programının etkililiği belirlemek üzere “Çocuklar İçin Beslenme Alışkanlıklarını Geliştirme Ölçeği” oluşturulmuştur. Yapılan analizler sonucunda geçerli ve güvenilir bulunan ölçek, öntest-sontest izleme testi olarak tek grup yarı deneysel modelde uygulama grubundaki çocuklara birebir uygulanmıştır. Uygulama grubundaki çocukların annelerine ise farklı bir ölçek olan “Çocuklar İçin Yeme Davranışını Değerlendirme Ölçeği” öntest-sontest izleme testi olarak tarama modelinde eş zamanlı olarak birebir uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda elde edilen nicel ve nitel bulgular ve sonuçlar şunlardır: Beslenme Alışkanlıklarını Geliştirme Ölçeği için yapılan güvenirlik analizleri sonucunda testin toplam alfa katsayısının α=.911 olduğu saptanmıştır. Elde edilen sonuçlar ölçeğin tüm maddelerinin ve toplam puanlarının ayırt edici olduğunu ortaya koymaktadır. Test- tekrar test güvenirliğini belirlemek için yapılan Pearson çarpım moment korelasyon analizi sonucunda tüm alt boyutlar ve ölçek toplam puanı için puanlar arasındaki ilişki istatistiksel olarak pozitif yönde ve anlamlı bulunmuştur. Her bir maddenin açıkladığı varyans miktarları incelendiğinde faktör yükü ,30’dan daha küçük değere sahip madde bulunmadığı saptanarak Beslenme Alışkanlıklarını Geliştirme Ölçeğinde 30 maddenin olması gerektiği belirlenmiştir. Uygulama grubundaki çocuklarının beslenme alışkanlıklarına ilişkin yapılan Friedman Testi sonucuna göre, çocukların beslenme alışkanlıklarının istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür (χ2=24,133; p< ,001). Buna göre, uygulama grubundaki çocukların beslenme alışkanlıkları, yapılan grupla psikolojik danışma programı sonrasında olumlu yönde bir değişim göstermiştir. Araştırma kapsamındaki annelerin yanıtladığı Çocuklar İçin Yeme Davranışını Değerlendirme Ölçeği ile annelerin çocuklarının yeme davranışlarına ilişkin görüşlerinin Friedman Testi sonucuna göre, anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür (χ2=15,404; p< .001). Çocuklar İçin Yeme Davranışını Değerlendirme Ölçeği’nin alt boyutları ele alındığında; Araştırma kapsamındaki annelerin çocuğun sergilediği olumlu yeme davranışlarına ilişkin görüşlerinin (χ2=24,039; p< ,001), çocuklarının yemek esnasında sergiledikleri olumsuz yeme davranışlarına ilişkin görüşlerinin (χ2=28,737; p< ,001), çocuklarının yemek zamanı dışında sergiledikleri olumsuz yeme davranışlarına ilişkin görüşlerinin (χ2=23,684; p< ,001), kendi görüş ve davranış alt boyut puanlarının(χ2=6,893; p<0.050), çocuklarının yemeğin hazırlanması ile ilgili davranışlarına ilişkin görüşlerinin (χ2=22,792; p< ,001), yemek esnasında çocuk açısından oluşan olumsuz durumlara ilişkin görüşlerinin (χ2=20,000; p< ,001) öntest, sontest ve izleme testi sonuçlarının farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak için yapılan Friedman Testi sonucuna göre, annelerin görüşlerinin istatistiksel olarak tüm alt boyutlarda anlamlı düzeyde ve olumlu yönde farklılaştığı belirlenmiştir. Grupla psikolojik danışma çalışmasından çocukların nasıl katkılar sağladığına yönelik anne ve çocuklardan alınan nitel bilgilere içerik analizi yapılarak, kod ve temalar yoluyla çocukların programdan sağladığı yararlar sunulmuştur. Nitel analizde 15 anne ve 15 grup üyesinden alınan verilerin çözümlenmesinde 3 ana tema olarak gelişim alanları ve bu ana temalara bağlı olarak kodlar oluşturulmuştur. Psiko-sosyal gelişim açısından üyelerin; aile içinde iletişim becerileri, çatışma çözme, problem çözme ve empati kurmada yarar sağladıkları, aynı zamanda üyelerin aile içinde sofra ve yemek hazırlama şeklinde yardımlaşmaya katılımının arttığı görülmüştür. Üyelerin, özkontrol, sorumluluk ve benlik algısı bakımından gelişme gösterdiği görülmüştür. Üyelerin grup ve okul içerisinde; aidiyet, değerler, iletişim becerileri, sosyal onay alma ve çatışma çözümü bakımından katkılar sağladıkları görülmüştür. Fizyolojik gelişim açısından ise sağlıklı beslenme, düzenli olma ve sağlıklı yaşam açısından özellikle olumlu yeme davranışında artma göze çarpmaktadır. Bilişsel gelişim açısından ise üyelerin sağlıklı beslenmenin önemi ve niteliği ile ilgili bilgiler öğrendikleri görülmüştür. Uygulanan grupla psikolojik danışma çalışması, çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmelerinde yararlı olmuştur. Anahtar Sözcükler: Sağlıklı beslenme alışkanlıkları, yeme tutumu, yeme bozukluğu, grupla psikolojik danışma, çocuk, ön-ergen, ergen, sağlık, beslenme ABSTRACT This research was conducted to investigate the effects of group counseling programme developed by the researcher on the eating habits of children. The sampling group of the research consists of 113 eleven-yeared old students, at the fifth grade of secondary school in İstanbul. The application group consists of 15 students selected from research group members and who need to develop their eating habits and to whom psychological counseling programme practiced. “Children Scale for Developing Eating Habits” has been developed by the researcher for determining the effectiveness of the 10-session group counseling programme and developing children’s eating habits. As a result of those analysis; valid and reliable scale is applied to children who consists of practicing group as a pretest-posttest follow-up test in semi-experimental one group model . As a different scale, “The Children Eating Behavior Inventory” is applied to practicing group children’s mothers one by one, as pretest-posttest follow up descriptive model concurrently. The qualitative and quantitative findings and results of the research are as followings: The alpha parameter of “Children Scale for Developing Eating Habits” is a=.911 according to reliability analysis done. The findings presents that the scale all items and total scores are distinctive. According to “Pearson Product - Moment Correlation” analysis that aims to determine test-retest reliability all lower dimensions and the scores for total scale scores are found statistically positive and significant. When variance value of each value is analysed it has been founded that there is not any item that has factor loading fewer than .30 and it has been specified that “Children Scale for Developing Eating Habits” should consist of 30 items. According to the results of Friedman test of nutrition habits of children in application group, differentiation in children’s nutrition habits is statistically significant (χ2=24,133; p<, 001). As a result of this finding, the nutrition habits of children in application group have been changed positively after group counseling process. Within research, according to the results of “The Children’s Eating Behavior Inventory” that children’s mothers responded has been seen that results are significantly differentiated (χ2=15,404; p< ,001). according to the Friedman Test results of mother’s opinions about children’s eating behavior. When lower dimensions of The Children’s Eating Behavior Inventory are discussed; mothers’ opinions about children’s positive eating behavior (χ2=24,039; p<,001),opinions about children’s negative eating behavior (χ2=28,737; p< ,001),opinions about children’s negative eating behavior out of eating (χ2=23,684; p<,001), their own opinion and lower dimension scores (χ2=6,893; p<,050), their opinions about children’s behaviors while preparing food (χ2=22,792; p<,001), their opinions about the negative situations for children while food is ready (χ2=20,000; p<,001) according to Friedman Test results which aim to present if the results of pretest, posttest and follow up tests results are differentiated or not. It is found that, mothers opinions are statistically positive and significant at all lower dimensions. The content analysis of qualitative data that has taken from mothers and children about the help of group counseling process is done and the benefits that children get is presented by forming codes and themes. In qualitative analysis, while analysing the data that has taken from 15 group members and mothers 3 main themes and codes related these themes are formed. According to psycho-social development family member’s communication skills, conflict resolution, problem solution, ability to empathy are increased and also the members start to help in preparing food. It has been seen that members made progress in developing sense of self, self-control and responsibility. Members also gain skills related to relation, values, communication skills, social approval, conflict resolution to use in group and school setting. Healthy nutrition habit that is fundamental for physiological development and positive eating behaviors that is related to being tidy and healthy life are seen to be increased. Related to cognitive development, the members are informed about the importance of healthy nutrition. This group psychological counseling programme session has been effective on children’s eating habits development. Key Words: Healthy eating habits, eating behaviors, eating disorder, group counseling, child, pre-adolescent, adolescent, health, nutrition.