Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mehmet Ali Bayram
Danışman: Çiğdem Aytekin
Özet:
İletişimin
temel öğelerinden biri olan bağlam, iletişim sürecinin tamamını kapsar ve
zaman, ortam, ilişkiler gibi birçok edim çerçevesinde değerlendirilir. Bu
çalışmanın temel amacı, insanların kendi aralarındaki etkileşimde gerçekleşen
bağlamın, insan arayüz etkileşiminde de gerçekleşip gerçekleşmediğini ortaya
koymaktır. Bu doğrultuda bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Bağlamı temsil
ettiği düşünülen, e-ticaret, beyaz perde ve kitap yorum sitesi olmak üzere 3
alan seçilmiştir. Burada alanı temsilen kullanıcı yorumlarından
yararlanılmıştır. Zira kullanıcılar bu ortamlarda ürün, film ve kitaplara
yorumlar yazmakta ve onları puanlamaktadırlar. Bağlamın gerçekleşme durumunu tespit
için makine öğrenmesi ve doğal dil işleme yöntemleri ile modeller
oluşturulmuştur. Bu noktada, bir alana yazılan yorumların olumlu-olumsuz-nötr
gibi duygu durumlarının başka bir alanda eğitilen verilerle aynı başarı oranını
sağlayamayacağı varsayımından hareket edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, bağlamın
insan arayüz etkileşiminde de gerçekleştiğini göstermektedir. İkinci olarak, bağlamdan
en az etkileneceği varsayılıp tüm alanlardan eşit oranlarda alınan verilerle karma
bir veri kümesi oluşturulmuş ve yeni bir model eğitilmiştir. Buradan
da, verilerin kendi alanları dışında eğitilen verilerle oluşturulan modellerin
başarı oranlarının daha düşük olduğu, ancak karma verilerle eğitilen modellerin
belirli bir alandan alınan verilerle eğitilen modellere göre daha düşük başarı
göstermesine karşın, bağlamın değişmesinden en az etkilenen model oldukları tespit
edilmiştir. Üçüncü olarak, modellerin özellikle nötr
yorumlar karşısında belirgin bir şekilde düşük başarı gösterdikleri görülmüştür.
Bu nedeni açıklayabilmek amacıyla, tüm yorumlar içinden rastgele seçilen belli
sayıda yorumun başka kullanıcılarca tekrar değerlendirilmesi gerektiği düşünülmüştür.
Hem bu amacı gerçekleştirmek, hem de araştırma
sürecinde geliştirilen modellerin herkese açık olmasını sağlamak amacıyla,
kullanıcıların yorumları değerlendirebileceği ve modelleri test edebilecekleri bir
uygulama, web ve mobil ortamlardan herkese açık olarak yayınlanmıştır.
Bu yolla modellerin başarısını etkileyen faktörler de tespit edilebilmiş ve
daha başarılı modeller için önerilerde bulunulmuştur.