Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Esra Saldız Gök
Danışman: Mesut Şen
Özet:Kahraman ve kahramanlık kavramları ulaşılabilen ilk edebî ürünlerden günümüze dek varlığını korumuştur. İlk eserlerde belirtildiği üzere, doğa ile mücadeleye girişen kahramanlar, zamanla millî ya da şahsi bir düşmanla mücadeleye başlamıştır. Özellikle düşman saldırısı karşısında vatanını, milletini ya da toplumu korumak adına kendini feda eden kahramanların yaptıkları, toplumun hafızasında yüzyıllarca yaşamış ve günümüze gelene dek birçok edebî eserde işlenerek her dönemde insanlığa örnek olmuştur. Kahraman olmak için yalnızca güçlü olmak yeterli değildir. Kahraman; gücünü ulvi değerler (vatan, millet, din, vb.) uğruna ortaya koymak, şahsi çıkarları için değil milleti ve vatanı için mücadele etmek, dürüst olmak, her şartta doğru olanı ortaya koymak, adil olmak gibi birçok ahlaki değeri benimsemiş olmalıdır. Bu bakımdan kahramanların özellikleri büyük önem taşımaktadır. Onların yaptıklarını dinleyerek, okuyarak büyüyen bireylerin kişilikleri de hayran oldukları bu kahramanların özelliklerinden hareketle şekillenecektir. Siyasi, sosyal, askerî ve ekonomik alanlardaki değişiklikler ortaya çıkan kahramanlardan beklenen davranışları da etkilemiştir. Her dönem, ihtiyaç duyduğu kahramanı ortaya çıkarmış, belli ortak özellikler dışında kahramanın özellikleri de koşullara bağlı olarak değişiklik göstermiştir. Günümüzde neredeyse her alanda farklı kahramanlar ortaya çıkmaktadır. Hayal gücü, edebiyatta kahramanın yanında antikahraman ve süper kahraman kavramlarını da ortaya çıkarmıştır. Bu değişim elbette her yaşta insanı etkilemekte ve zihinlerinde bir kahraman imajı oluşturmaktadır. Bu kahramanlar zaman zaman çocuk ve gençlerin idolü olabilmekte ve onların davranışlarını doğrudan etkilemektedir. Dolayısıyla çocukların ve gençlerin bazı değerleri kazanması bağlamında olumlu özellikleri ile ortaya konan kahramanların öne çıkarılması ve bu kahramanların dile getirildiği edebî metinlerin, öncelikle Türk Dili ve Edebiyatı dersleri olmak üzere, değerler eğitimine yer veren tüm derslerde kullanılması önem arz etmektedir. Böylelikle, öğrencilerin olumlu özellikleri ile ön plana çıkmış olan bu kahramanları her yönüyle tanımaları ve bu sayede olumlu etik değerleri kazanmaları sağlanmalıdır. Kahramanların özellikleri ve kahramanlık kavramına yüklenen anlamdan hareketle hazırlanan bu çalışmada; siyasi, askerî, sosyal, ekonomik alanlarda yeniliklerin gerçekleştirildiği Tanzimat Dönemi’nden Cumhuriyet’e (1860-1923) kadar geçen sürede yazılan şiirlerde, kahramanlık kavramının ve kahramanın özelliklerinin, dönemin şartlarından nasıl etkilendiği ve nasıl değişiklik gösterdiği belirlenmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde problem ortaya konmuş, araştırmanın amacı ve önemi açıklanarak tanımlara yer verişmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünü oluşturan alan yazın ile ilgili bölüme, kahramanlık ve kahraman kavramlarının açıklamaları ile başlanmıştır. Ardından edebiyatımızda, ilk eserlerden Tanzimat Dönemi’ne kadar ortaya konmuş olan eserlerde kahraman ve kahramanlık kavramlarının nasıl ele alındığı kısaca açıklanmıştır. Alan yazın bölümünün üçüncü kısmında ise Tanzimat Edebiyatından başlanarak, sırasıyla Servet-i Fünûn’da, Servet-i Fünûn dışındaki şiirde, Fecr-i Âtî Edebiyatı’nda ve Millî Edebiyat Dönemi’nde yazılan şiirlerde kahraman ve kahramanlık kavramlarının nasıl işlendiği ele alınmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde yöntem açıklanmıştır. Dördüncü bölüm olan sonuç bölümünde, çalışmada elde edilen verilerden hareketle genel bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmanın hazırlanmasında faydalanılan eserler kaynakça bölümünde sıralanmıştır. Ek olarak “Şiirlerde Yer Alan Kahramanların Özellikleri Tablosu” hazırlanmış ve şairlerin şiirlerinde kahramanların hangi özelliklerini ön plana çıkardığı belirlenmiştir. Çalışmanın, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri başta olmak üzere değerler eğitimi üzerine çalışan tüm öğretmenlere ve akademik alanda kavram ve literatür çalışması yapacak araştırmacılara yardımcı olacağı düşünülmektedir. Çalışma, Türk Dili ve Edebiyatı derslerinde, aynı kavramın farklı dönemlerde, farklı şairlerce hangi ölçütler doğrultusunda değerlendirildiğinin ve nasıl ifade edildiğinin belirlenmesinde de destek sağlayacaktır. Çalışmanın, ders kitaplarını hazırlayan komisyonlara metin seçme sürecinde katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir. -------------------- The notions of hero and heroism have kept its place since the first samples of literature work that can be reached.The heroes were in struggle with nature as depicted in first pieces which later on turned into struggle against national or personal enemies. Especially, the memories of the heroes who sacrificed themselves to serve their homeland, nation or people have been remembered for decades and they have set models for humanity through literature in every period. Strength is not the only feature to be a hero. A hero should adopt the moral values such as laying his/her strength for high values (homeland, nation, religion, etc.), fighting for his/her nation and homeland instead of personal benefits, to be honest, willing to do right thing in any condition and to be fair. In this regard, the roles of heroes have utmost importance. The individuals who grow up listening to and reading about what those admired heroes have made will grow personalities accordingly. Political, social, military and economic changes have affected the expected acts of a hero. Every period has given life to the hero needed with accordingly adapted virtues beside common expectations. There are various heroes in almost every field in recent times. The imagination has revealed the notions of antihero and superhero beside hero in literature. This change affects people and creates a model for a hero. These heroes may be idolized by children and teenagers and affect their behaviour accordingly . Thus, it is important to put these heroes forward in classes that teach moral values, especially Turkish Language and Literature classes to provide acquisition of moral values by children and teenagers. In this way, the students learn these heroes with all aspects and gain ethical values. In this study that is inspired by the significance of notions of hero and sense of heroism, the poetic expressions of heroism from Tanzimat period to Turkish Republic (1860-1923) which is the period of political, military, social and economic revolutions have been analysed with variations and effect of surrounding conditions.The first part of the study states the problem, aim of the study, significance of the study and explains the definitions. The second part of the research, literature review, involves explanation of the notions of heroism and hero and explains how notions of hero and heroism are treated from the very first times until Tanzimat briefly. The third part involves themes of hero and heroism in Tanzimat, Servet-i Fünûn, poetry apart from Servet-i Fünûn, Fecr-i Âtî Literature and National Literature.The methodology is also explained in the third part. Fourth part, the conclusion involves the overall evaluation of the data gathered in the research. The sources referred to are listed in the part of bibliography. Additionally, a table specifying features of heroes in poetry is formed and highlighted features are stated. This study is considered to be useful for all teachers of moral values especially Turkish Language and Literature teachers and researchers in academic field. It will provide information about different factors in evaluation of the notions in different times by different poets. The study is also considered to support the editor commisions who determine the source books for classroom instruction.