Fiyat istikrarının sağlanmasında merkez bankasının rolü, 2001 krizi sonrası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tecrübesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Begmuhammed Kolliyev

Danışman: AHMET YILMAZ

Özet:

Temel görevi fiyat istikrarını sağlamak olan merkez bankaları, mevcut ve ya geliştirdikleri politika araçlarıyla görevlerini yapmaktadırlar. Uyguladıkları para politikaları ülkenin sosyo-ekonomik durumu ve bankanın pozisyonuna göre farklılık göstermektedir. Merkez bankaları fiyat istikrarını sağlarken öncelikle enflasyonu kontrol altına almak için hedeflediği enflasyon oranını ekonominin durumuna ve piyasa koşullarına göre ayarlamalı, bunu yaparken ekonomiyi iyi analiz etmelidir. Yüksek enflasyon yaşanan ülkelerde enflasyonu düşürme politikaları hem zaman istemekte hem de gelir düzeyini etkileyecek düzeyde maliyetli olmaktadır. Türkiye 2001 Krizi öncesi dönemde yüksek enflasyon dönemi yaşamıştır. 2001 krizi sonrası Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı sonrası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) araç ve amaç bağımsızlığının sağlanmasından sonra ana amacı fiyat istikrarı sağlamak ve bu doğrultuda esas politikası enflasyon hedeflemesi rejimine geçilme ilkesi benimsenmiştir. Bu çalışmada TCMB’nin ekonomi içinde enflasyona bağlı olarak yaşanan sıkıntılar ve bu sıkıntıların tahlil edilmesindeki etkinliğine ve başarısına açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde merkez bankası ve temel amacı olan fiyat istikrarı kavramları ile ilgili bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise 2000 ve 2001 krizlerine kadar olan süreçte TCMB para politikaları ve kriz deneyimi aktarılmıştır. Son bölümde ise 2001 krizi sonrasındaki dönemde Güçlü Ekonomiye Geçiş Programıyla birlikte yaşanan gelişmeler, TCMB politikaları, enflasyon hedeflemesi rejimine geçiş süreci, Yeni Zelanda ve Kolombiya ülkelerinin enflasyon hedeflemesi deneyimleriyle birlikte incelenmiş ve son olarak da 2007 yılı sonlarına doğru patlak veren küresel krizdeki tecrübesi incelenmiş ve değerlendirilmiştir. SUMMARY The main task of central banks is to ensure price stability. In order to provide it, central banks are fullfilling their role by using either existing instruments or enhancing them according to the situation. Monetary policies which are implemented by central banks are varies by the socio-economic status of the countries. By maintaining the price stability, central banks should adjust inflation rate according to state of the economy and market conditions, as well as analyze the economy well. In countries with high inflation, disinflation policies need long range of time and cost of influence on the level of income is much higher. Turkey experienced high inflation before the crisis in 2001. After the 2001 crisis Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) having provided the independence of its objectives and instruments, set as its main objective is to maintaint price stability and accordingly its objective CBRT adopted the policy of inflation targeting. In this thesis aimed to clarify the role of CBRT in declining the inlation rate after the 2001 crisis. Thesis consists of three parts. In the first chapter the main purpose of the central banks are defined and provided information related to the concepts of price stability. In chapter two, implemented CBRT monetary policies and the crisis experience of CBRT before 2001 crisis are explained. In the last chapter, progress of advanced economy program after 2001 crisis, CBRT policies, the process of transition to inflation targeting regime are examined in common with experiences of New Zealand and Columbia both in inflation targeting policies and achievements in the crisis erupted towards the end of the 2007 are studied and evaluated.