Osmanlı-Arap şairi Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi ve eseri Kasîde-İ Mîmiyye’nin beyân ilmi açısından tahlili


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Musa Elmas

Danışman: HALİL İBRAHİM KAÇAR

Özet:

Arap Dili ve Edebiyatı, İslam dininin zuhuru ve yayılması ile paralel olarak gelişmiş ve farklı coğrafyalara taşınmış, tarihsel gelişim süreci içinde farklı değişim ve dönüşümler yaşamıştır. On beşinci yüzyılın başlarından itibaren İslam dünyasının tartışmasız tek siyasi otoritesi olan Osmanlı İmparatorluğu, özellikle Suriye, Mısır, Filistin ve Hicaz’ın fethi ile Arap dili ve edebiyatı için yeni bir dönemin başlangıcını ifade etmiştir. Özellikle modern dönemde Arap edebiyatı tarihçilerinin çoğunun bu dönemi inhitat, yani bir çöküş dönemi olarak adlandırmalarına karşın Osmanlı dönemi Arap edebiyatı, iddia edilenin aksine kendisine has karakteristik özellikleri haiz mümbit bir dönem geçirmiştir. İmparatorluğun her anlamda en parlak devrini ifade eden Kanuni Sultan Süleyman dönemi Arapça şiirleri bu durumun örnekliğini yansıtmaktadır. Dönemim şeyhülislamı Ebussuud Efendi, yazdığı Arapça kasidelerle edebi değeri, neredeyse kadim Arap şairlerle müsavi eserler meydana getirmiştir. Bu eserlerin en önemlilerinden biri olan Kasîdei Mîmiyye içerdiği, meramı ifadede en etkili yolları ihtivâ eden beyan ilmi unsurları ile öne çıkmaktadır. Bu çalışmada Ebussuud Efendi’nin eseri Kasîdei Mîmiyye beyan ilminin unsurları olan teşbih, mecaz, istiare ve kinaye kullanımı açısından incelenmiş ve bu bağlamda edebi değeri ortaya konmaya çalışılmıştır. ABSTRACT The Arabic Language and Literature developed in parallel with the prospect, spread of Islamic religion, moved into different geographical areas, and underwent different changes and transformations in the historical development process. From the beginning of the fifteenth century, the Ottoman Empire, the sole political authority of the Islamic world, underscored the beginning of a new era for Arabic language and literature, especially with the conquest of Syria, Egypt, Palestine and Hijaz. Especially in the modern period, although most of the Arabic literary historians call this period an inhabitant, a period of collapse, the Arabic literature of the Ottoman period, unlike the alleged one, has had a productive period of its own characteristics. The Arabic poetry of Kanuni Sultan Süleyman period, which expresses the most brilliant period of the Empire in every sense, reflects the example of this situation. Ebussuud Efendi, the Sheikh ul-Islam of the period, brought the literary value to a place with almost as equal to ancient Arabic literary through odes he wrote. One of the most important of these works, Kasîdei Mimîye, comes to the forefront with Ilm al-bayan (the art or science of eloquence) science elements, which contain the most effective ways of expression. In this work, the work of Ebussuud Efendi was examined in terms of the use of similitude, metaphor, figurative speech and allegory, which are the elements of the rhetoric science and in this context the literary value was tried to be revealed.