Bütçe açığı ve cari açığın sürdürülebilirliği: Türkiye örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Ekonometri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: YASEMİN BAYRAK

Danışman: ŞEVKET IŞIL AKGÜL

Özet:

Anahtar Kelimeler: Cari Açık Sürdürülebilirliği, İkiz Açık Hipotezi Cari açığın sürdürülebilirliği ve ikiz açık kavramları küreselleşen dünya ekonomisi için oldukça önemli kavramlar olup, ülkelerin makro ekonomik dengelerinde büyük rol oynamakta ve yaşanan dengesizlikler sonucu ülkeleri kriz eşiğine getirebilmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye ekonomisi için cari açığın sürdürülebilirliğinin söz konusu olup olmadığının belirlenmesi, ikiz açıklar hipotezinin geçerliliğinin analiz edilmesi ve ikiz açıklar hipotezinde geçerli olan yaklaşımın belirlenmesidir. Bu amaçla ilk olarak cari açığın sürdürülebilirliği 1998:Q1-2012:Q4 dönemine ait üçer aylık verilerle Hakkio ve Rush(1991) tarafından geliştirilerek Husted(1992) tarafından ekonometrik olarak test edilebilir hale gelen dönemler arası model kullanılarak Johansen Eştümleşme testi yardımıyla analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre ihracat ve ithalat serileri arasında bir eştümleşme ilişkisi bulunamamıştır. Bu sonuç cari işlemler açığının incelenen dönem için sürdürülemez olduğunu göstermektedir. Türkiye için ikiz açıklar hipotezinin testi ise 1998:Q1-2012:Q4 dönemine ait üçer aylık verilerle Bütçe Dengesi/GSYİH ve cari hesap dengesi/GSYİH serileri kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada bütçe dengesine ilişkin tanımlamanın 2004 yılı itibari ile değişmesi nedeniyle analizler 1998:Q1-2003:Q4 ve 2004:Q1-2012:Q4 dönemleri için ayrı ayrı yapılmıştır. Aynı zamanda GSYİH serisinin sahip olduğu deterministik mevsimsel özellik, mevsimsel kukla değişkenler ile arındırılarak ve arındırılma yapılmaksızın iki farklı değişken grubu oluşturulmuştur. Değişkenlerin durağanlıkları ADF ve Zivot Andrews testi ile incelenmiş ve tümleşik olan seriler için Johansen eştümleşme testi uygulanmıştır. Tüm değişkenler için VAR modeli tahmin edilmiş ve Varyans Ayrıştırma, Etki-Tepki analizleri yapılmıştır. Seriler arasındaki ilişkinin yönünü tespit etmek için Granger Nedensellik testi uygulanmıştır. İkiz Açık hipotezine ilişkin yapılan analizleri bir bütün halinde yorumlarsak, bütçe açığı ve cari açık arasında bir ilişki olduğunu ve Türkiye’de İkiz açıkların geçerli olduğunu söyleyebiliriz. Keywords: Current Account Sustainability, Twin Deficit Hypothesis ABSTRACT The current account sustainability and the twin deficit concepts are very important for the globalized world economy, which play a major role in the macro-economic balances of the countries and the result of imbalances can bring countries in the brink of financial crisis. The aim of this study is to determine whether or not it comes to the current acoount sustainability for Turkey's economy, analyzing the validity of the twin deficits hypothesis and determine the current approach to twin deficits hypothesis. For this purpose first, the current account sustainability analyzed for the period 1998:Q1-2012:Q4 quarterly data with the help of Johansen Cointegration test, using the intertemporal model which developed by Hakkio and Rush (1991) and can be tested econometrically by Husted(1992). According to the results, there was no cointegration between exports and imports series. This result shows that the current account deficit is unsustainable for the period under review. Twin deficits hypothesis test for Turkey was analyzed by using Balance/GDP and the current account balance/GDP series with quarterly data the period 1998:Q1-2012:Q4. In this study, analyzes were done separately for the period 1998:Q1-2003:Q4 and 2004:Q1-2012:Q4 because the definition of budget balance changed by 2004. At the same time, deterministic seasonal property owned GDP series purified by seasonal dummy variables and without purifiying, two different groups are composed. Stationaryties the variables were analyzed using the ADF and Zivot Andrews test and Johansen test was used for the series are integrated. The VAR model was estimated for all variables and the variance decomposition, impulse-response analyzes were conducted. Granger causality test was applied to determine the direction of the relationship between series. Interpret the analysis as a whole, we can say, there is a relationship between the budget deficit and the current account deficit and the twin deficit hypothesis is valid in Turkey.