Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NESLİHAN CAN
Danışman: BERAT BIRFIN BİR
Özet:“Atatürk ve İnönü Dönemi Sosyal Yardım Politikaları (1923-1950)” adlı tez çalışmamız sosyal yardım kavramının ortaya çıkışı ve dünyada sosyal devletin kurulmasından başlayarak Birinci Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı, İkinci Dünya Savaşı yıllarını kapsayan süreçleri; Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’nde çok partili döneme kadar uzanan süreci geniş bir perspektif içinde incelemeyi hedeflemektedir. Bu çalışmada tarih çalışmalarında güncelliği gittikçe artan sosyal yardım ve sosyal politika konularını geniş bir perspektif içinde bir bütün olarak ele almaktadır. Osmanlı Dönemindeki sosyal politika yaklaşımı ile Cumhuriyet dönemi sosyal politika yaklaşımı karşılaştırmalı olarak incelenmiş; Osmanlı İmparatorluğu’ndan devir alınan miras ile Cumhuriyet dönemine intikal eden söz konusu mirasın üzerine neler eklendiği üzerinde durulmuştur. Diğer bir deyişle; Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyetin ilk yılları, tek parti dönemleri karşılaştırılarak aradaki benzerlik ve değişimler ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun yanı sıra Atatürk dönemi çalışmaları işletme gözüyle ele alarak mali boyuta ağırlık vermeye çalıştık. Çalışmamızda öncellikle Osmanlı döneminden devralınan miras üzerinde durulmuştur. Sosyal yardım kurumlarının temellerinin II. Abdülhamit dönemine uzandığı, yoksul, muhtaç kişilere yapılan yardımlar ile dönemin politikaları üzerinde durulmaya çalışılmıştır. İlerleyen bölümlerde de I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı döneminde, devletin ve sosyal yardım kurumlarının faaliyetleri ve içtimai muavenet kavramı içerisinde yer alan bugünkü anlamından daha farklı bir yapıda olan sosyal yardım anlayışı içinde ihtiyaç sahipleri ele alınmaya çalışılmıştır. Tezimizde sosyal yardımlar içerisinde sadece devletin dâhil olduğu kurumsal veya kurumsal olmayan yardımlar değil, aynı zamanda gönüllü yardım kuruluşlarının sosyal yardım faaliyetleri de ele alınacak konular arasındadır. Belirtilen hususlarda yapılan çalışmalar Atatürk dönemi sosyal yardım (içtimai muavenet) faaliyetleri hakkındaki tezimizin ana çatısını oluşturmamıza yardımcı oldu. Sosyal yardımlar, sosyal devletin vazgeçilmez unsuru olduğundan Atatürk döneminde henüz tam şekillenmese de sosyal devletçiliğin varlığını sorgulamak ve yeni Türkiye Cumhuriyeti’nde sosyal yardımların bizi sosyal devlete götürüp götürmediğini ortaya çıkarmak üzere tezimizin temel amacını yani sosyal yardımlar konusunu sistematik bir şekilde incelemeye çalıştık. Atatürk döneminde sosyal yardımlar deyince ilk akla gelen hiç şüphesiz kurumsallaşmadır. Bu nedenle bu dönemde yapılan yardımları, devletin sosyal yardımlarda uyguladığı politikalar, getirilen yenilikler, resmi ve gayri resmi sosyal yardım faaliyetleri, faaliyetlerin finansmanı şeklinde farklı başlıklar altında incelemeye çalıştık. ABSTRACT Having the title “Social Aid Policies During Atatürk and Inönü Period (1923-1950)”, the thesis is aimed exploring the emergence of the concept of social aid and the establishment of social states and investigating an extended period, including World War I, Turkish War of Independence, and World War II. In order for a broader perspective on the issue to be obtained, it also seeks examine the period from dissolution of the Ottoman State to multi-party period of the Republic of Turkey. The study deals with social aid and social policy as a whole, regarded as the issues of major interest in historical studies recently. A comparative study of social policies adopted in the Ottoman Period and the Republican Period is conducted to indicate the Ottoman legacy of the Republic. To put it differently, the study seeks to reveal the similarities and the differences between the social aid policies that were in effect during the Ottoman period and the single party period of the Republic. A special reference has been made to the financial dimension of the efforts produced during Atatürk period. The legacy handed down to the present day by the Ottoman state has been specifically dealt with. The origins of charities and social enterprises dating back to Abdülhamid II, the social aids given to people in need, and the policies then are mentioned. In the parts that follow, during World War I and Turkish War of Independence, the activities of the State and the social aid organizations as well as the needy people within a different understanding of social welfare system are also discussed in the study. In the thesis, not only the State oriented social aid activities but also those carried out by voluntary aid organizations are explored. The studies made on the subjects previously mentioned have helped to build the main frame of the thesis. Social aids being an indispensible part of a social state, it seeks to investigate, though not fully taken shape in Atatürk period, the nature of social state control. The thesis is also intended to bring to light whether social aids in the new Republic have paved the way to a social state. Speaking of the social aids in Atatürk period, it appears that institutionalisation has a great prominence. This being why, the aids provided in that period are discussed in a number of headings, including the policies adopted by the State regarding social aids, the reforms fulfilled, authorized and unauthorized social aid activities, and their financing.