Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İSMAİL ATEŞ
Danışman: Musa Üce
Özet:
Nanoteknoloji 21. yüzyılda tanımlanmış kimya, malzeme bilimi, fizik, biyomedikal araştırmalar ve mühendislik gibi birçok alanda gittikçe gelişen ve büyüyen, yeni ve modern bir bilimsel çalışma alanıdır. Bu nedenle okullardaki ders konularının Nanobilim ve Nanoteknoloji (NBT) ile ilişkilendirilerek güncellenmesi, gelecekte ihtiyaç duyulabilecek eğitimli işgücü, bilimsel okur-yazar bireyler ve araştırmacıların yetiştirilmesi hususunda önemlidir. Bu tez çalışmasının amacı, ülkemizde ortaöğretim kimya eğitiminde NBT'nin yerini araştırmaktır. Bu kapsamda NBT eğitiminin ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programında ve Kimya ders kitaplarında yeri araştırılmıştır. Çeşitli okul türlerinde Kimya dersi alan öğrencilerin cinsiyet, okul türü ve sınıf seviyesi değişkenlerine göre nanobilim ve nanoteknoloji farkındalık düzeyleri incelenmiştir. Ayrıca çeşitli okullardaki kimya öğretmenlerinin nanoteknoloji konusundaki farkındalıkları incelenmiştir. Bu araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2013-2014 öğretim yılında İstanbul ili Anadolu yakasında çeşitli liselerden yarı yapılandırılmış görüşme yapılan; 20 öğretmen (15 kadın,5 erkek) ve 50 öğrenci (26 kız, 24 erkek), Nanobilim ve Nanoteknoloji Farkındalık Anketi'ne (NNFA) katılan 1289 öğrenci (635 kız, 654 erkek) oluşturmuştur. Ayrıca araştırmada yürürlükte olan Ortaöğretim Kimya Öğretim Programları doğrultusunda hazırlanan ders kitapları incelenmiştir. Yarı Yapılandırılmış Görüşme Ölçeği, nitel verilerin toplanmasında kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Bunun yanında NBT farkındalığı ile ilgili nicel veriler 20 maddeden oluşan likert tipi NNFA ile toplanmıştır. Nicel veriler SPSS 20 kullanılarak analiz edilmiştir. Ortaöğretim Kimya Dersi Öğretim Programı, temel düzey ve ileri düzey programların amaçları doğrultusunda ünite, konu, kazanımlar ve kazanım açıklamaları temelinde incelenmiştir. Ders kitaplarının incelenmesinde okutulan ders kitapları sınıf, ünite, konu, alt konu başlığı ve okuma parçası temelinde incelenmiştir. Öğrencilerin NBT farkındalık düzeyleri; cinsiyete (kız öğrencilerin lehine), okul türüne (fen lisesi lehine) ve sınıf seviyesine (12 sınıf lehine) göre anlamlı bir farklılık göstermiştir. Araştırmanın nitel sonuçlarında ise öğrencilerin gelecekte çalışmayı istedikleri alanlarda istihdam edilecek bireylerin NBT eğitimi almalarının faydalı olacağı düşünülmektedir. Öğretmenlerin ve öğrencilerin nanoteknolojiyi duymalarında medya en etkili araç olmuştur. Öğrencilerin nanoteknolojiye karşı merakı, öğrenme istekleri ve farkındalıkları, yapılan görüşmeler sonucunda ortaya çıkmıştır. Buna rağmen güncel araştırmalar hakkında hiçbir haber duymayanların oranı göreceli olarak fazladır. Nanoteknoloji temelli konuların derinlemesine bilinmediği ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin nanoteknolojinin risk ve fayda farkındalığına sahip olduğu görülmüştür. Öğretmenlerle yapılan mülakatlar sonucunda; nanoteknoloji alanının yeni olması, lisans ve hizmetiçi programlarda karşılaşılmamış olunması nedeniyle nanoteknoloji ile ilgili bilgilerinin sınırlı olduğu, ilgili kavramları öğretemeyecek düzeyde oldukları, ders içeriklerinde yer verildiği kadar ve merakları, kişisel ilgileri doğrultusunda bilgi sahibi oldukları ortaya çıkmıştır. Ders programlarında Kimya dersinin amaçlarından bahsedilirken doğrudan NBT eğitimine yer verilmediği görülmüştür. Programdaki kazanımlar incelendiğinde özel olarak NBT'ye yönelik bir kazanım yoktur. Ancak 12. sınıf programında "Karbon Kimyasına Giriş" ünitesiyle ilgili kazanım açıklaması programın en belirgin NBT bağlantısıdır. Bunun yanında direk olmasa da NBT ile ilişkilendirilebilecek fırsatlar olduğu görülmüştür. Sonuç olarak ders kitaplarında NBT'den yüzeysel olarak bahsedilmiştir. Bu durum NBT eğitimi bakımından olumsuz bir durumdur. Buna rağmen incelenen Kimya ders kitaplarında NBT'nin; içerik metni, az sayıda görseller, okuma parçaları, örneklendirmeler, nanometre birimi, konu başlığı ve içeriği olarak yer alması önemli bir fırsat olarak düşünülebilir.