Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2005
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Selin Aytun Kasuto
Danışman: OZANA URAL
Özet:Çocuk gelişimi ve bu gelişimi etkileyen unsurlar birçok araştırmacı tarafından incelenen ve yanıt aranan bir konudur. Bu araştırmada çocuğun ailesi tarafından kabul edilmesi veya reddedilmesi, sosyal ve bilişsel gelişimi ele alınmış ve ailenin çeşitli demografik özellikleri de göz önüne bulundurularak, annenin çocuğu reddetme ve kabul etme davranışlarının çocuğun gelişimini ne ölçüde etkilediği incelenmiştir. Araştırma, "ilişkisel tarama modeli"ne uygun olarak hazırlanmıştır. 2003-2004 eğitim-öğretim yılında, İstanbul ilinin 6 farklı ilçesinde (Bayrampaşa, Beşiktaş, Beyoğlu, Kadıköy, Küçükçekmece, Sarıyer) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak görev yapan 7 resmi, 10 özel okul öncesi eğitim kurumunun 4-6 yaş öğrencileri (295 çocuk) ve onların aileleri çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada Anne-Çocuk İlişkileri Ölçeği, Marmara Gelişim Ölçeği'nin Sosyal ve Bilişsel Alt Ölçekleri ve Anne Bilgi Formu kullanılmıştır. Çocukların sosyal ve bilişsel gelişim düzeylerini ölçmek amacıyla "Marmara Gelişim Ölçeği'nin Sosyal ve Bilişsel Gelişim Alt Ölçekleri" (Bilgin, Oktay, 2002) öğretmenlerine ulaştırılmış ve değerlendirmeleri istenmiştir. Ayrıca annelerin çocuklarının reddetme ve kabul etme düzeylerini belirlemek amacıyla bu çocukların annelerine "Anne-Çocuk İlişkileri Ölçeği" (Rohner,1980) okulları aracılığıyla ulaştırılmış ve cevaplamaları istenmiştir. Çocukların ailelerinin çeşitli demografik özelliklerini belirlemek amacıyla evlere bir de araştırmacı tarafından hazırlanan "Anne Bilgi Formu" cevaplanmak üzere yollanmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde, araştırmanın amaçlarına ve değişkenlerine uygun olarak, "İlişkisiz Grup t testi", "Tek Yönlü Varyans Analizi", ve "Pearson Korelasyon" uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucu gruplar arasında anlamlı bir farklılık çıkması durumunda, bu farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını anlamak amacıyla "Scheffe Testi", "LSD Testi" ve "Tukey Testi" kullanılmış, istatistiksel anlamlılık düzeyi .05 olarak kabul edilmiştir. Araştırma bulguları, anneleri reddetme davranışı gösteren 4-6 yaş çocuklarının bilişsel gelişimlerinin anneleri kabul etme davranışı gösteren çocuklara oranla daha düşük olduğunu göstermektedir. Annenin reddetme davranışı göstermesinin dışında çocuğun bilişsel gelişimini etkileyen değişkenlere bakıldığında ise, ailesinin gelir düzeyi, okul öncesi eğitime devam etme süresi, babasının eğitimi, okul türü ve çocuğun yaşı değişkenlerinin çocuğun bilişsel gelişim düzeyini belirlemede etkili olduğu görülmüştür. Annenin çocuğu reddetme ve kabul etme davranışı göstermesi ile çocuğun sosyal gelişimi arasındaki ilişki ise şu şekilde lenebilir: Anneleri reddetme davranışı gösteren 4-6 yaş çocuklarının sosyal gelişimlerinin anneleri kabul etme davranışı gösteren çocuklara oranla daha düşük olduğu bulgusuna varılmıştır. Annenin reddetme davranışı göstermesinin dışında çocuğun sosyal gelişimini etkileyen değişkenler incelendiğinde, çocuğun cinsiyeti, anne ve babasının eğitimi, ailesinin gelir düzeyi, okul öncesi eğitim kurumuna devam etme süresi ve okul türü değişkenlerinin çocuğun sosyal gelişimini belirlemede etkili olduğu bulunmuştur. Ölçeklerden elde edilen veriler, sosyal ve bilişsel gelişim ölçek puanları arasında pozitif bir korelasyon olduğunu göstermektedir. Anne-Çocuk İlişkileri Ölçeği puanları ile Marmara Gelişim Sosyal ve Bilişsel Alt Ölçeklerinden alınan puanlar arasında ise negatif bir korelasyon vardır. Anne-Çocuk İlişkileri Ölçeği puanı düşük olan anneler çocuklarını yüksek düzeyde kabul etme davranışı göstermektedir ve bu annelerin çocuklarının sosyal ve bilişsel gelişim ölçek puanları daha yüksektir. Yüksek puana sahip annelerin çocuklarının ise, sosyal ve bilişsel gelişim ölçek puanları daha düşüktür. Araştırma sonuçları okul öncesi eğitim çağındaki çocukların bilişsel ve sosyal gelişimlerine olumlu katkının, annenin çocuğunu kabul etme düzeyiyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu yüzden aileye ve özellikle anneye yönelik eğitim programlarının yaygınlaştırılması önemli görülmektedir. ABSTRACT Many researchers realize that family is one of the most contributing factors to the child development and focus their investigations on this issue. This research considers child's cognitive and social development and aims to understand the relation between parental acceptance/rejection and child's cognitive and social development. Survey method is used during the research. The sample consists of children who frequent to 7 state and 10 private preschool institutions which are registered to the Ministry of Education during 2003-2004 fall and spring semester. In this research, "Parental Acceptance/Rejection Questionnaire (PARQ)-Mother Form" (Rohner, 1980), "Cognitive and Social Sub Inventories of Marmara Developmental Inventory" (Bilgin, Oktay, 2002) and a "Mother Information Form" are used. To measure children's cognitive and social developmental levels, "Cognitive and Social Sub Inventories of Marmara Developmental Inventory" are given to the teachers and they are asked to complete the inventories. Also, "Parental Acceptance/Rejection Questionnaire (PARQ)-Mother Forms" are sended to mothers throught their children's schools in order to measure their acceptance/rejection level. Finally, "Mother İnformation Form" which is developed by the researcher, is sended to mothers again throught their children's school in order to define some demografic features. In the process of data analysis, "Independent Sample t tests", "One Way Anova", and "Pearson Correlation" are used. In the condition of finding significant differences, "Sheffe, LSD and Tukey tests" are applied to find the differing group and the significance level is accepted as .05. The results imply that cognitive development of children who are rejected by their mother is lower than that of children who are accepted by their mother. Besides the level of acceptance and rejection by their mother, there are some demografic features found to be effective in the process of understanding child's cognitive development. These are: socio-economic status of the parent, number of years in preschool education, father's educational level, school type, and child's chronological age. On the other hand, the results show that social development of children who are rejected by their mother is lower than that of children who are accepted by them. Besides the level of acceptance and rejection by their mother, some demografic features are found to be effective in the process of understanding child's social development. These are: gender of the child, mother and father's educational level, socio-economic status of the parent, number of years in preschool education and school type. Data gathered throught instruments points to a positive correlation between social and cognitive development of the child and to a negative correlation between Parental Acceptance/Rejection scores and social/cognitive development of the child. Children of mothers whose Parental Acceptance/Rejection score are higher, showed lower social and cognitive development than those whose mother's acceptance and rejection score are lower. The results imply that social and cognitive development of preschool age children are related with their mother's acceptance and rejection level. Therefore, education programs towards parents and especially mothers found to be important and are suggested to become prevelant.