Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUSTAFA ÇELİK
Danışman: Alaeddin Yalçınkaya
Özet:
Bölgeselleşme ve küreselleşme
faaliyetlerinin artmasıyla beraber dış politika uygulamalarında aktörler
çeşitlenmiştir. Sınırların daha şeffaf hale geldiği, uluslararası mal ve
para hareketlerinin yaygınlaştığı durumda ülkelerin, ticaret yapıcıları dış
politika uygulamalarında araç olarak gündeme alması zaruri hale gelmiştir.
Uluslararası ilişkilerde serbest pazar, bölgesel entegrasyonlar vb. kavramların
dolaşıma girmesiyle çıkar çatışmasından bağımsız olarak ‘’kazan-kazan’’ ve ‘’karşılıklı ekonomik
bağımlılık’’ çerçevesinde yürütülen ilişkiler ülkelerin rollerinin yeniden
tanımlanmasına yol açmıştır. Türkiye, Ak Parti iktidarları döneminde dış
politikada üzerine yüklenen rolleri yetire getirebilmek için bölge ülkeleri ile
sıfır sorun temelli politikalar üretme iddiası içinde olmuştur. Bunu yaparken
dış politika faaliyetlerinde ekonomi ağırlıklı politikalara da yer verilmiştir.
Turgut Özal dönemi dış politika uygulamalarının da temel özelliği olan ekonomi
ağırlıklı politikalar, 1986 yılında kurulan Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu
(DEİK) eliyle yürütülmüştür. Ak Parti’nin kurumsal yapısında 2004 ve 2014
yıllarında iki defa değişikliğe gittiği DEİK, süreç içerisinde ‘’devletleşme’’
eleştirileri ile karşı karşıya kalmıştır. DEİK’in ana aracı olan iş konseyleri
mekanizmaları dönem içinde artış göstermiş, oluşturulan işbirliği alanları ile
ihracat artışında belli bir ivme yakalanmış olmakla birlikte ihracatın ithalatı
karşılama oranında gelişme sağlanamamıştır. Bölge ülkeleri ile artırılmak
istenen ekonomik ve ticari ilişkiler, yaşanan siyasi gelişmeler sebebiyle
sekteye uğramıştır. DEİK’in ticari diplomasi örgütü olarak yürüteceği
faaliyetlerde araçlarını ‘’devletleşme’’ tehdidinin dışına taşıyarak
muhatapları nezdinde daha geniş bir alan bulacağı gerçektir.
Anahtar kelimeler: Ticari
Diplomasi, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, İhracat, Küreselleşme