Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: KARDELEN ÇILGIN
Eş Danışman: İbrahim İlker Özyiğit
Danışman: Salim Süner
Özet:
Ağır metal kirliliği günümüzün küresel ölçekli sorunlarındandır. Son dönemde yapılan
çalışmalar Kırgızistan’da da ağır metal kirliliği yaşandığını ve kirliliğin özellikle
kadmiyum (Cd) kirliliği şeklinde öne çıktığını göstermiştir. Bu sebeple mevcut
çalışmada Kırgızistan’da yaygın olarak ekilen buğday (Triticum aestivum L. var.
intensivnaya) ve arpa (Hordeum vulgare L. var. alta) varyetelerine ait tohumlar temin
edilip in vitro koşullarda çimlendirilerek Cd’un bitkiler üzerindeki genotoksik etkileri
araştırılmıştır. Çalışmada amaca uygun olarak, çimlendirilen buğday ve arpa bitkileri
kontrol grubu ve deney grubu bitkiler (50, 100, 200 ve 400 μM Cd uygulanan) olmak
üzere ayrılmıştır. Uygulanan Cd stres şartları, belirtilen konsantrasyonlarda CdCl2 içeren
Hoagland çözeltilerinin, bitkilere 1 ay boyunca günaşırı sıklıkta 20’şer
ml hacimde verilmesiyle oluşturulmuştur. Hoagland içerisinde verilen Cd’un bitki
yapraklarındaki akümülasyon değerleri ICP-OES cihazı kullanarak ölçülmüştür.
Akümüle edilen Cd’un, araştırılan fizyolojik parametreler (yaprak uzunluğu, yaprak eni,
yaprak yaş ve kuru ağırlıkları, yaprakta toplam klorofil miktarı) üzerindeki etkileri
incelenmiştir. Ayrıca bitki yapraklarındaki genotoksik etkilerinin belirlenmesi amacıyla,
modifiye edilmiş CTAB yöntemi ile DNA izolasyonu yapılmış ve sonrasında farklı ISSR
(Inter Simple Sequence Repeat-Basit Tekrarlı Diziler Arası Polimorfizm) primerlerinin
hedeflediği bölgeler PZR ile çoğaltılmıştır. PZR ile elde edilen amplikonlar sonrasında
agaroz jel elektroforezi ile ortaya çıkan DNA bant profilleri kontrol grubu ile deney
grubu karşılaştırılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bant profillerinden yola çıkarak Cd
stresine maruz kalmış bitkilerin genomik kararlılık değeri (GKY-Genomic Templete
Stability (GTS)) hesaplanmış ve söz konusu veriye dayalı olarak bitkilerin hangi stres
seviyesine dayanıklı/duyarlı oldukları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda ICP-OES ve
DNA bant profil verileri birbirleriyle ilişkilendirilerek kadmiyumda doza bağlı
genotoksik etkiler ortaya konmuştur.