Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: VİLDAN ÖZDEMİR
Danışman: Duygu Piji Küçük
Özet:
Bu araştırmanın
amacı; müzik öğretmeni yetiştiren kurumların lisans programında yer alan Batı
Müziği Tarihi dersine yönelik, müzik öğretmeni adaylarının yardımcı ek kaynak
olarak yararlanabileceği, ilgi çekici bulunabilecek
grafik tasarımına sahip, multimedya ile zenginleştirilmiş görsel, işitsel ve
yazılı kaynaklar içeren bir e-kitap tasarlanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda
öncelikle e-kitabın metin içeriği, ders kazanımları doğrultusunda araştırmacı
tarafından oluşturulmuştur. Oluşturulan metin içeriği, görme engelli öğrencilerin
bağımsız çalışma olanaklarını desteklemek amacıyla, araştırmacı tarafından
stüdyo ortamında, “görme engelli bireyler için metin seslendirme kuralları” dahilinde
seslendirilmiştir. E-kitabın tasarımında kullanılan ses, görüntü ve videolar
tespit edilmiş, ayrıca ders kazanımlarına uygun olarak her ünite sonunda yer
verilen küçük değerlendirme testleri ve tüm kitabın konularını içeren bilgi
testi oluşturulmuştur. Projelendirilerek web ve grafik tasarım maliyeti finanse
edilen e-kitap, öğrenci ve uzmanların görüşüne sunularak, kullanıcı deneyimleri
raporlaştırılmıştır. Tüm bu süreç, Tasarım Tabanlı Araştırma Yöntemi ilkelerine
göre yürütülmüştür.
Bu
araştırmanın çalışma grubu; öğretim elemanlarından (n=5), görme engelli
erişilebilirlik uzmanlarından (n=2), grafik tasarım uzmanlarından (n=3) ve Müzik
Öğretmenliği Anabilim Dalı görme engelli olmayan öğrencilerinden (n=15), Müzik
Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenimi devam eden ve mezun olan görme engelli
öğrencilerinden (n=5) oluşmuştur. Alanyazın çalışmasına dahil edilmek üzere
literatür taraması yapılmış, görüşme tekniğinden yararlanılmış, bu amaçla araştırmacı
tarafından yarı-yapılandırılmış görüşme formları hazırlanmıştır. Bu formlar
çalışmanın başında durum tespiti yapmak, katılımcıların var olan Batı Müziği
Tarihi ders kaynakları ile ilgili görüşlerini, varsa karşılaşılan zorlukları,
ayrıca ihtiyaç ve önerilerini ortaya koymak üzere veri toplamak amacıyla
kullanılmıştır. Çalışmanın ortasında ve sonunda ise söz konusu formalar
aracılığıyla, tasarlanan e-kitap hakkında kullanıcı deneyimleri raporlaştırılmış,
uzman ve öğrenci görüşleri alınmıştır.
E-kitabın çoklu revizyonlardan geçmiş son hali ile ilgili elde edilen bulgulara göre, gören öğrencilerin büyük bir çoğunluğu e-kitabı, ilgi çekici, yararlı, motive edici, kullanımı kolay ve eğitici bulmuş, grafik tasarımlarını, görsel ve işitsel materyallerini beğendiklerini ifade etmişlerdir. Özellikle, müzik gibi işitsel bir alanda tarih okumalarını gerçekleştirirken, örneğin dönemin gözde çalgılarını incelerken seslerini duymayı veya dönemin önde gelen bestecilerini öğrenirken eserlerinden örnekler dinlemeyi faydalı bulmuşlardır. Görme engelli öğrenciler ise e-kitabı genel olarak yararlı bulduklarını ve çalışmalarında kullanmak istediklerini ifade etmişlerdir. Ayrıca hem görme engelli öğrenciler hem de erişilebilirlik uzmanları; ses kalitesi, diksiyon ve telaffuz açısından olumlu görüşlere sahiptir. Grafik ve web tasarım uzmanları, profesyonel anlamda (tipografi, tasarım dili vb.) olumlu değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Öğretim elemanları, içerik kapsamını, bilgi testi sorularını, seslendirme kalitesini, görsel ve işitsel unsurları yeterli nitelikte bulmuşlardır. Ek olarak çalışmanın ilgi çekici ve yararlı olduğunu ifade etmişlerdir.