Osmanlı Devleti’nin İngiltere’ye verdiği 1675 (h.1086) tarihli imtiyâznâmenin İslam hukuku açısından incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Kübra Öztürk

Danışman: KEMAL YILDIZ

Özet:

İnsan olmanın ve aynı yeryüzünde yaşamanın getirdiği doğal bir etkileşim olsa gerek ki ulusların ve devletlerin uzaktan ya da yakından birbirleri ile tesis ettiği münasebetlerde isimleri ve karakterleri farklı olsa da aynı gayeye hizmet eden makamlara ve uygulamalara rastlamak mümkündür. İşte imtiyâzlar ya da diğer bir ifade ile kapitülasyonlar bu kadim uygulamalardan biridir. Kuruluşundan itibaren uzun yıllar Osmanlı Devleti’nin coğrafi ve siyasi konumu dolayısıyla sahip olduğu avantajları ve dezavantajları diplomatik bir maharetle kendi lehine çevirebilmesinin sanatı olarak da tasvir edebileceğimiz imtiyâzlar, fıkhi dayanakları ve uygulamadaki tezahürü ile çalışmamızın esasını teşkil etmektedir. Nitekim bu çalışmada imtiyâzlar, kendisine hukuki mesned teşkil eden klasik islam müesseselerinden emân akdi üzerinden temellendirmeye çalışılmış ve Osmanlı Devleti’nin İngiltere’ye vermiş olduğu 1675 tarihli imtiyâznamenin maddeleri üzerinden fıkhi açıdan değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bu sayede meselenin hem nazari hem de ameli cephesini tarihi resmi bir vesika özelinde görmek mümkün olmuştur. -------------------- In the relations that nations and states establish with each other remotely or closely, it is possible to encounter authorities serving the same purpose even though their characteristics and nouns differ from each other. This must be caused by the natural interaction brought by being human and living on the same world. Concessions,or in other words, capitulations are one of these ancient practices. Concessions, which we can also define as the Ottoman Empire’s art of turning the advantages and disadvantages due to its geographical and political position in favor of themselves with a diplomatic dexterity for many years since it was established, constitute the basis of our study with its intellectual basis and its manifestation in practice. Thus, concessions in this study have been tried to be grounded on one of the classical Islamic establishments, safety treaty, which constitute legal foundation to the concessions itself and has been subjected to a fıqhi evaluation based on the articles of the letter patent that was given to England by the Ottoman Empire in 1675. By this means, it has been possible to view both theoretical and practical aspects specific to a historical and formal document.