Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ELİF BENZER
Danışman: Fatma Şahin
Özet:PROJE TABANLI ÖĞRENME YAKLAŞIMIYLA HAZIRLANAN ÇEVRE EĞİTİMİ DERSİNİN FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVRE OKURYAZARLIĞINA ETKİSİ Çevre okuryazarlığı için farkında olmak bir uyanıştır, ilk gözlerini açıştır. İnsanoğlu gözünü açtıktan sonra bakar ve öğrenir, sonrasında ise öğrendiklerini geliştirir, uygular ve bunları alışkanlık haline getirir. Bu açıdan bakıldığında çevre okuryazarlığı farkındalık ile başlayan ve insanın tüm bilgi, duygu ve becerilerini davranışa dönüştürdükleri bir süreçtir. İfade edilen süreç bu çalışmada Hsu (1997)’nun farkındalık, bilgi, tutum, duyarlılık, beceriler ve aktif katılım olarak belirttiği çevre okuryazarlığı bileşenleri ile değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmenin yapılmasında aşağıda belirtilen basamaklar izlenmiştir. Bu çalışmada proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla hazırlanan çevre eğitimi dersinin; ilköğretim fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin çevre okuryazarlığına sahip birey olabilmeleri için gerekli olan çevreye yönelik farkındalık, bilgi, tutum, duyarlılık, problem çözme ve davranış alt boyutlarına nasıl bir etkide bulunduğu araştırılmıştır. Bu amacı gerçekleştirebilmek için fen bilgisi öğretmenliği 2. sınıf öğrencilerinden 74 kişi çalışma grubu olarak belirlenmiş, çalışma grubundaki sınıfların biri deney diğeri kontrol grubu olarak yansız atama ile seçilmiştir. Sonrasında ise deney grubuna proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla hazırlanan çevre eğitimi dersi, kontrol grubuna ise bu ders geleneksel yaklaşımla yürütülmüştür. Deney grubuyla uygulamaya başlamadan önce içeriği oluşturan konular belirlenmiştir. Bu bağlamda içeriği su, hava, toprak, enerji, geridönüşüm, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem ve insan ve çevre konuları oluşturmuştur. Deney grubunda bulunan her bir öğrenci belirlenen ders çerçevesinde bir dönem boyunca (15 hafta) grupla çalışarak her bir konuda olmak üzere toplam sekiz proje yapmıştır. Öğrenciler bu projelerin altı tanesini farklı konularda kendileri tasarlamış, aynı konudaki iki projenin ise gerekli malzemeler ve işlem basamakları kısımları araştırmacı tarafından öğrencilere verilmiştir. Bu bağlamda her öğrencinin belirlenen her bir konuda proje hazırlaması sağlanmıştır. Bununla birlikte öğrencilere proje tabanlı öğrenme yaklaşımı çerçevesinde her bir konuda örnek olaylar dağıtılmıştır. Bu şekilde her dersten sonra öğrencilerin hazırladıkları proje konusundaki görüşleri de belirlenmiştir. Dönem sonunda ise öğrencilere hazırladıkları projelerle ilgili kendilerini değerlendirmeleri için öz değerlendirme formu verilmiştir. Araştırmanın değerlendirilmesi çevre okuryazarlığının tüm alt boyutları için ayrı ayrı uygulanan ölçme araçları, örnek olaylar ve öz değerlendirme formları ile yapılmıştır. Proje tabanlı öğrenme yaklaşımıyla hazırlanan çevre eğitimi dersi öncesi ve sonrasında uygulanan ölçme araçları çevreye yönelik bilgi, tutum, duyarlılık ve davranış alt boyutları için nicel, problem çözme alt boyutu için hem nicel hem nitel, farkındalık alt boyutu için ise nitel yöntemlerle çözümlenmiştir. Bu noktada nicel çözümlemeler için SPSS, nitel çözümlemeler için farkındalık alt boyutunda içerik çözümlemesi, problem çözme alt boyutunda ise betimsel çözümleme kullanılmıştır. Her konu için sadece deney grubu öğrencilerine verilen örnek olaylar öğrencilerin kendi ifadelerinden çevre okuryazarlıklarını değerlendirmek için kullanılmıştır. Örnek olayların değerlendirilmesi betimsel çözümlemeyle yapılmıştır. Öz değerlendirme formları uygulamanın sonunda yalnızca deney grubuna uygulanmıştır. Öz değerlendirme formundan veriler içerik çözümlemesi ile elde edilmiştir. Yukarıda belirtilen değerlendirmelerle aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir: Araştırma sonucunda öğrencilerin uygulamaya başlamadan önce çevreye yönelik farkındalık, bilgi, problem çözme beceri ve davranışlarının yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Uygulama sonrasında ise ölçme araçlarıyla elde edilen bulgularda deney grubu öğrencilerinin uygulanan dersten sonra her boyutta anlamlı bir artış elde ettiği, kontrol grubunun ise bu artışın sadece çevreye yönelik bilgide olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte proje tabanlı öğrenme yaklaşımına göre hazırlanan çevre eğitimi dersinin her boyutta geleneksel yaklaşıma göre daha olumlu etki bıraktığı bulunmuştur. Bu sonuçlara paralel olarak örnek olay değerlendirmesinde de deney grubu öğrencilerinin örnek olaydaki sorulara çevre okuryazarlığının tüm alt boyutlarını yansıtarak cevap verdikleri sonucuna varılmıştır. Öz değerlendirme formlarıyla yapılan çözümlemede ise öğrencilerin projelerle bilimsel yöntem, bilgisayar kullanımı, birlikte çalışma, yaratıcılık ve çeşitli eğitim yöntem ve tekniklerini kullanma becerilerinde gelişme sağladıkları bulunmuştur. Bununla birlikte öğrenciler çevreyle ilgili olumlu kazanımlarını belirtirken bilgi, tutum, duyarlılık ve davranış ifadelerine yer vermişlerdir. Projeler sonrasında öğrenciler özgüven kazandıklarını da ifade etmişlerdir. Anahtar kelimeler: Çevre Eğitimi, Proje Tabanlı Öğrenme, Çevre Okuryazarlığı. ABSTRACT THE EFFECT OF ENVIRONMENT EDUCATION LESSON PREPARED WITH PROJECT BASED LEARNING APPROACH ON THE PRESERVICE SCIENCE TEACHERS’ ENVIRONMENTAL LITERACY Being aware of environmental literacy is a renaissance, a revival. When the humanbeing opens his eyes, he looks and learns, then he develops his knowledge, applies and makes them habit. When considered from this point, environmental literacy is a procedure that begins with awareness and turns man’s knowledge, senses and skills into behaviors. The stated procedure is evaluated with Hsu (1997)’s awareness, knowledge, attitude, behavior, sesitivity and active attendence components. While making of this evaluation, steps that stated below are followed. In this study, it was searched that what kind of effects does the environment education lesson which is prepared with project based learning aproach, have on lower dimensions of the environment intended awareness, knowledge, attitude, sensitivity, solving problem and behavior which are basic for primary school sicence teaching students’ being individuals who have environmental literacy, 74 people from 2nd class students are determined as study group, one of these classes in the group was selected as the group of experiment and the other was selected as the group of control, by neutral assignment. After that, to the group of experiment the environmental literacy lesson which is prepared with project based learnig aproach, to the group of control this lesson is applied with the traditional aproach. Before applying with the group of experiment the subjects of content are determined. In this context, subjects which have the content as water, air, earth, energy, recycle, biological variety and ecosytem and human and environment subjects were determined. Each student in the group of experiment the group, within the framework of the determined lesson, worked eight projects on each subject by studying with the group, in a term by (15 weeks). Students, designed six of these project by themselves, needed equipments and process steps of the two projects in the same subject are given to the students by the researcher. In the context, each student’s preparing a project on each subject was provided. In this way, at the end of each lesson, student’s opinions about their projects are determined. At the end of the term, self-evaluation questionnaires about their projects were given to the students in order to evaluate themselves. Evaluation of the research is made by assessment instruments which are applied seperately on all the lower dimensions of environmental literacy, example events and self-evaluation quesstionnaires. Assessment instruments which are applied before and after the environment education lesson which is prepared with the project based learning aproach were analysed with quantitive methods for the knowledge, attitude, sensitivity and behavior lower dimensions, for problem solving lower dimension it is analysed with both quantitive and qualitive methods, for awareness lower dimension it is analysed with qualitive methods. At this point, for quantitive analysis SPSS, for qualitive analysis on the awareness lower dimension content analysis, for problem solving lower dimension the descriptive analysis were used. Example events for each subject given only to the experiment students are used for student’s evaluating their environmental literacy from their self expressions. Evaluation of example events weremade with descriptive analysing. Self-evaluation questionnaires were applied only to the group of experiment at the end of the application. Datas from self-evaluation questionnaire were taken by content analysing. With the evaluations stated above, results above were obtained: At the end of the research students’ being inadequate about their awareness, knowledge, problem solving skills and behaviors intended for to the environment before starting this application. After the application, in the results taken by assessment instruments, students’ getting meaningful development in all dimensions after the applied lesson and the group of control’s getting development only the knowledge intended to the environment were determined. Moreover, it was found out that the enviroment education lesson which is prepared according to the project based learning aproach hasa more positive effect when compared with traditional aproach. Correspondingly to these results, it is concluded that, in the example event evaluation, group of experiment students answered the questions in the example event, by reflecting all dimensions of environmental literacy. In the analyse made by self-evaluation questionnaires it is founded that students provided development on their scientific method, computer using, working together, creativity and various method and technique using skills. Besides, when indicating their positive acquisitions about environmet, students gave place to the knowledge, attitude, sensitivity and behaviour expressions. At the end of the projects students expressed that they have gained self-confidence. Key words: Environment Education, Project Based Learning, Environmental literacy