Katılımcı bütçe, vatandaşların kamu kaynaklarının dağıtımı konusunda tartışmalara katıldığı bir karar alma süreci olarak tanımlanmaktadır. İlk defa 1989 yılında Brezilya’nın Porto Alegre Belediyesi’nde uygulanan katılımcı bütçe yaklaşımı etkin bir şekilde uygulandığında, kaynakların etkin kullanımı ve demokrasinin gelişmesi açısından önemli faydalar sağlayabilecek bir niteliğe sahiptir. Bu çalışmada, belediyelerde katılımcı bütçe konusu ele alınmış, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) katılımcı bütçe konusunda uyguladığı model incelenmiştir. Çalışmanın birinci ve ikinci bölümünde literatür ve mevzuat taramasından yararlanılarak katılımcı bütçeye ilişkin kavramsal çerçeveye ve Türkiye’de katılımcı bütçe konusundaki yasal altyapıya yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise İBB’nin 2022-2024 bütçe döneminde uyguladığı katılımcı bütçe modeli analiz edilmiştir. Bu kapsamda, doküman analizi ve mülakat yöntemi kullanılarak veriler toplanmış ve belirli bir sistematikle ele alınarak üçüncü bölümde analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda İBB tarafından üç yıldır devam ettirilen katılımcı bütçe uygulamasının avantajları şöyle sıralanabilir: Tutarlı bir modele dayanması, bütçe takvimi ile uyumlu olarak uygulanması, kurumun stratejik planı ve performans esaslı bütçesi ile uyumlu olarak yürütülmesi, İstanbul Kent Konseyi tarafından sahiplenilmesi. Katılımın arttırılması, proje gerçekleşmelerinin daha etkin bir şekilde takip edilmesi, proje sahiplerine düzenli geri bildirim verilmesi, proje maliyet tahminlerinin daha gerçekçi yapılması, ayrılacak bütçe miktarının başlangıçta ilan edilmesi ise uygulamanın gelişim alanlarını oluşturmaktadır.
Participatory budgeting is defined as a decision-making process in which citizens participate in discussions on the allocation of public resources. The participatory budget approach, which was first implemented in Porto Alegre Municipality in Brazil in 1989, has the ability to provide significant benefits in terms of efficient use of resources and the development of democracy when implemented effectively. In this study, the issue of participatory budgeting in municipalities is discussed and the model applied by Istanbul Metropolitan Municipality (IMM) on participatory budgeting is analysed. In the first and second part of the study, the conceptual framework of participatory budgeting and the legal infrastructure of participatory budgeting in Turkey are analysed through a literature and legislation review. In the third part, the participatory budget model implemented by IMM in the 2022-2024 budget period is analysed. In this context, data were collected using document analysis and interview method and analysed in a systematic manner in the third section. As a result of the research, the advantages of the participatory budget implementation implemented by IMM for three years can be listed as follows: It is based on a consistent model, it is implemented in line with the budget calendar, it is carried out in line with the strategic plan and performance-based budget of the organisation, and it is owned by the Istanbul Citizen Assembly. On the other hand, increasing participation, monitoring project realisations more effectively, providing regular feedback to project owners, making project cost estimates more realistic, and announcing the amount of budget to be allocated at the beginning constitute the development areas of the implementation.
