V Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 16 - 17 Kasım 2018, ss.609
1982 Anayasası, Osmanlı-Türk anayasal metinlerinin en uzun ömürlüsü olmasa bile, en çok değişikliğe uğrayan anayasa unvanını almıştır. Kabulü üzerinden henüz beş yıl geçmemişken, mecliste ve halkoylamasında kabul edilen ilk değişiklik yürürlüğe girmiştir. Bu nedenle söz konusu değişiklikler, Osmanlı-Türkiye anayasa hukuku tarihinin başka hiç bir döneminde bu kadar yoğun olarak görülmediği üzere, 1982 Anayasasının yenileme yoluyla aşılması çabası olarak anlaşılabilir. Hak ve özgürlüklerin genişlemesi açısından değişikliklerin hukuksal bir incelemesi yapıldığında, anayasa koyucunun esasında üç farklı iradesinin söz konusu olduğu görülebilir: (i) Kısmi ilerlemeleri içeren, kapsamı genişletme iradesi; (ii) mevcuda yenilik getirmeyen yahut mevcudun gerisine düşen, kapsamı genişletmeme iradesi; (iii) yorumlayıcının dolduracağı boşluklar bırakan, sessiz kalma iradesi. Tebliğde, 1982 Anayasasında yapılan değişiklikler yıllar bazında gösterildikten sonra bu üç farklı irade, değişikliklerin özgürlükler bağlamında getirdiği düzenlemelerde aranacaktır. Mecliste kabul edilen ama farklı nedenlerle yürürlüğe girmeyen değişiklik girişimleri de kapsam dahilindedir.