Karşılaştırmalı Hukuk Tarihi Perspektifinden Dede Korkut Hikayelerindeki Hukuki İlişkiler


Bursalı O. S.

I Uluslararası Güncel Hukuki Meseleler Sempozyumu, Konya, Türkiye, 13 - 14 Ekim 2023

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Konya
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türk halkının sözlü kültürüne ait önemli kaynaklardan biri olan Dede Korkut Hikayeleri gerek yerli gerekse Batılı araştırmacıların yüz yıldan fazladır araştırma gündeminde bulunmaya devam etmektedir. Daha ziyade Türk edebiyatı, folklor ve Türkoloji alanlarında incelenmiş olan hikayelerin hukuk perspektifinden ele alınması mümkündür. Bu yolda bazı değiniler olmakla beraber hikayeler üzerine daha ayrıntılı müstakil hukuki araştırmaların yapılmasında yarar bulunmaktadır. Hukuk perspektifini kullanarak tarihi metinleri birer araştırma kaynağı edinen hukuk tarihi ekolü içinden böylesi bir araştırmaya girişmek, aynı zamanda karşılaştırmalı bir çalışma yapmak anlamına gelecektir. Zira hikayelerde Orta Asya Türk kültüründen büyük izler bulunduğundan, bir anlamda İslamiyet öncesi Türk hukukuna ait norm ve uygulamalar gözden geçirilmiş olacaktır. Diğer yandan hikayelerin Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonraki dönemde kaleme alınması nedeniyle, yazılı kaynaklardaki hikayelerde içkin olan şer’i hukuk temalarının göz önünde tutulması gerekecektir. Son olarak, bugün hikayeler üzerine hukuki bir çalışma yapmak, hikayelere modern hukuk perspektifinden bakmak anlamına gelecektir. Dolayısıyla hikayeler karşılaştırmalı hukuk tarihi açısından ele alındığında oldukça önemli bulgular sunma potansiyeline sahiptir. Bu tebliğde, Dede Korkut Hikayeleri hakkında giriş mahiyetinde kısa bilgiler verildikten sonra Karşılaştırmalı Hukuk Tarihi perspektifinden hikayelerde öne çıkan genel temalara işaret edilecektir. Daha sonra, spesifik olarak iki örnek üzerinden ve modern hukuk kavramları kullanılarak hikayelerdeki bazı hukuki ilişkiler incelenecektir. İlk olarak bir gaiplik vakası, ikinci olarak bir sözleşme analiz edilecektir.

Dede Korkut Stories, one of the significant sources of the oral culture of the Turkish people, continue to be on the research agenda of both local and Western researchers for more than a century. It is possible to deal with the stories, which have been analyzed by the experts of Turkish literature, folklore, and Turkology, from a legal perspective. Although there are some mentions of this path, it is worth conducting more detailed legal research on the stories. Engaging in such research within the school of legal history, which uses historical texts as research sources through a legal perspective, will also mean completing a comparative study. Because there are traces of Central Asian Turkish culture in the stories, in a sense, such an attempt will present the norms and practices of pre-Islamic Turkish law. Besides, since the oldest written version of the stories belongs to a period after the Turks' conversion to Islam, one should pay attention to the themes of sharia inherent in the stories. Finally, accomplishing a legal study of stories today would mean looking at them from the perspective of modern law. Therefore, the stories would present significant findings concerning comparative legal history. In this paper, after giving brief introductory information about the Dede Korkut Stories, I will point out the general themes that stand out in the stories from the comparative legal history perspective. Afterward, specifically through two examples and employing modern legal concepts, I will examine some legal relationships in the Dede Korkut Stories: An absence and a contract.