Oğlan Şeyh İbrâhim Efendi Divanı’nda Yer Alan Devriyyeler

Creative Commons License

Gedik N.

Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, sa.20, ss.145-244, 2018 (Hakemli Dergi)

Özet

Tasavvufî bir tabir olarak devir, varlığın Hakk’tan gelip yine Hakk’a dönüşünü açıklayan bir nazariyedir. Bu nazariyeye göre mutlak varlıktan ayrılan ilâhî varlık, iniş ve yükseliş olarak adlandırılan birtakım mertebelerden geçerek yine aslına rücû eder. Edebiyatta ise ilâhî varlığın bu yolculuğunu konu edinen metinlere devriyye adı verilir. Türk Edebiyatında müstakil olarak ilk defa Türk Edebiyatında Manzum Devriyyeler adı ile yaptığımız çalışmamızın bir parçası olan bu makalede de devriyye nazım türünün gelişiminde hem kaleme aldığı devriyyelerin sayıca fazla olması hem de muhteva ve üslup yönünden kendisinden öncekilerden farklı bir yeri olan Oğlan Şeyh İbrâhim Efendi’nin Dîvân’ında yer alan devriyyelerinin metinleri verilmiş ve bu devriyyelerin genel üslup özellikleri üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Oğlan Şeyh İbrâhim Efendi’nin kaleme aldığı devriyyeleri şairin edebî şahsiyetini yansıtmasının yanı sıra kendisinden sonra kaleme alınacak devriyyeler manzumelerini de etkilemiştir. 

Devr as a mystical term is a theory which explains the being coming from Hakk and its return to Hakk. According to this theory, the divine being separated from the absolute being returns to the original by passing through a number of stages called the descent and ascension. In literature, the works that take up this journey of divine existence are called devriyyes. This article, which is a part of our work which we have done for the first time in the Turkish Literature with the name of the "Poetic Devriyyes in Turkish Literature" studies the devriyyes of Oglan Sheikh İbrâhim Efendi who has a different place from other poets before him in terms of the number and the content of the devriyyes he wrote. In this article, the texts of the Oglan Sheikh İbrâhim Efendi's devriyyes are given and their general stylistic features are emphasized. His devriyyes are important in a way to not only to present his literary personality but also their wording and style had influence on a lot of poets.