Münhani Motifinin Orta ve İç Asya'da Erken Örnekleri


Biçer Ş.

Zamanını Aşan Miras İpek Yolu, İstanbul, Türkiye, 30 Mayıs - 01 Haziran 2024, sa.42169, ss.213-221

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.213-221
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türk bezeme sanatında yer alan bir motifin ilk nerede var olduğu, tarihi süreç içerisinde coğrafi konum olarak nasıl yol aldığı, ne gibi biçimsel değişimler geçirdiği, başlangıcında sembolik bir ifadesi var mıydı veya varsa da toplumlara ve zamana göre bu ifade değişti mi gibi içinde birçok soruyu barındıran “Bir Motifin Biçimsel ve Simgesel Serüveni ” diyebileceğimiz bilgilere kolaylıkla ulaşmak mümkün değildir. Bu durumun en temel zorluğu, binyıllardır Asya bölgesinden Anadolu’ya kadar uzanan tarihi ve coğrafi genişlik ile birlikte, ipek yolunun hem doğudan batıya hem de batıdan doğuya olan kültür transferidir.

Bildiri konumuz; Türk bezeme sanatının belki de en eski, en az araştırılmış motiflerinden biri olan “Münhani” motifidir. Bu motifin izlerini şüphesiz Türk sanatının kaynakları olan Orta ve İç Asya’daki bulgularında aramak ve İpek yolu güzergahını takip etmek yanlış olmayacaktır. Bu bulgular arasında duvar freski gibi kalıcı yeri belli bulgular olmakla birlikte, heykel, kitap, kap, halı, kumaş vs. gibi taşınabilir farklı materyallerde mevcuttur. Ancak taşınabilir malzemelerin geniş bölgede rahatlıkla hareket edebiliyor olması, bu objelerdeki süsleme unsurlarının ve dolayısıyla motiflerin de farklı kültürlere hızlıca yayılmasını sağlamışken diğer bir yandan araştırmacılar için motifin aldığı yolu takip zorlaşştır. Bu bağlamda bildirimizde; farklı yüzyıllardaki örneklerle hem biçimsel hem de teknik açıdan motifin tanımı yapılacak, İç ve Orta Asya’da ki erken örneklerine dikkat çekerek bir nebze az araştırılmış bu motifin aydınlatılmasına çalışılacaktır.