Akademik Veri Yönetim Sistemi
ULUSAL FEN BİLİMLERİ VE MATEMATİK EĞİTİMİ KONGRESİ, Edirne, Türkiye, 4 - 07 Eylül 2024, ss.651-652, (Özet Bildiri)
Bu çalışmada, ortaokul matematik ders kitaplarında bulunan ‘Çarpanlar ve Katlar’ konusundaki etkinliklerin matematiksel düşünme bileşenleri olan özelleştirme, genelleme, varsayımda bulunma ve ispatlama aşamaları açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çarpanlar ve Katlar konusu MEB’in öğretim programında M.6.1.2. Çarpanlar ve Katlar ve M.8.1.1. Çarpanlar ve Katlar (MEB 2018) kazanımları şeklinde gösterildiği üzere 6. ve 8. sınıflarda bulunmaktadır. 6. ve 8. sınıfta bu konunun kazanımları birbiriyle yakından ilişkilidir. “Çarpanlar ve Katlar” konusu bazı matematiksel kavramların öğretiminde ön öğrenme niteliğinde olduğundan ilköğretim programında cebir konularının önünde yer almaktadır. Ayrıca ‘Çarpanlar ve Katlar’ konusu Liselere Geçiş Sınavı(LGS)’nın önemli konularından biridir. Dolayısıyla bu konunun üzerinde durulup, 6. sınıftan itibaren konunun temellerinin iyi atılması ve 8. sınıfa geçtiğinde öğrencinin LGS’de zorluk yaşamaması hedeflenmelidir. Bu konunun önemi göz önünde bulundurulduğunda, ortaokulda okutulan ders kitapları etkinliklerinin ‘Matematiksel Düşünmenin Bileşenleri’ bağlamında incelenmesine karar verilmiştir. İncelenen ders kitapları 6. ve 8. sınıf MEB ve Koza yayınlarıdır. 6. sınıf Koza Yayınları ders kitabında 11 etkinlik, 8. Sınıf Koza Yayınları ders kitabında 4 etkinlik; MEB Yayınları ders kitabında etkinlik bölümü olmadığından, 6. Sınıf ders kitabında 16 adet ve 8. sınıf ders kitabında 23 adet ‘Birlikte Öğrenelim’ kısımları olmak üzere toplam 54 adet etkinlik doküman analizi yöntemiyle incelenmiştir. Aynı zamanda bu iki yayının da karşılaştırılması yapılıp hangi ders kitabının öğrencilerdeki matematiksel düşünmeyi daha çok geliştireceğine karar verilmiştir. Elde edilen veriler, Yenilmez, Öztürk ve Aktürk (2015)'ün matematiksel düşünme bileşenleri açısından 7. sınıf matematik ders kitabı etkinliklerinin değerlendirilmesi isimli çalışmasında geliştirdikleri "Matematiksel Düşünme Becerileri Kontrol Listesi" ile içerik analizi tekniği ile çözümlenip, tablolar halinde sunulmuştur. Matematiksel düşünme bileşenleri açısından incelenen etkinliklerden en fazla özelleştirme bileşenine, en az ise ispatlama bileşenine rastlanmıştır. ‘Koza Yayınları’ 6. ve 8. sınıf ders kitaplarında bulunan birçok etkinliğin matematiksel düşünme bileşenlerinin dördüne birlikte sahip olduğu görülmüştür. 6. Sınıf Koza Yayınları ders kitabında 10 tane özelleştirme, 10 tane genelleme, 9 tane varsayımda bulunma ve 9 tane ispatlama bileşenlerine ait etkinliklere rastlanmıştır. 8. Sınıf Koza Yayınları ders kitabında ise 4 tane özelleştirme, 3 tane genelleme, 3 tane varsayımda bulunma ve 3 tane ispatlama bileşenlerine ait etkinliklere rastlanmıştır. Bu yayının 6 ve 8. Sınıf ders kitaplarındaki etkinlikler öğrencilerin daha çok akıl yürütme, muhakeme etme becerilerini geliştirmekte ve sorgulayan bireyler yetişmesini sağlamaktadır. 6. Sınıf MEB Yayınları ders kitabında 16 tane özelleştirme, 2 tane genelleme, 1 tane varsayımda bulunma bileşenlerine ait ‘Birlikte Öğrenelim’ kısmına rastlanmıştır. 8. Sınıf MEB Yayınları ders kitabında ise 23 tane özelleştirme, 1 tane varsayımda bulunma ve 2 tane ispatlama bileşenlerine ait Birlikte Öğrenelim’ kısmına rastlanmıştır. Bu yayının 6. ve 8. sınıf ders kitaplarındaki ‘Birlikte Öğrenelim’ kısımlarının daha çok problem tarzında olduğu görülmüştür. Öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliştirilmesi için bu da çok önemlidir. Ancak öğrencilerin etkinliklerde olduğu gibi adımları takip ederek bilgiye kendilerinin ulaşmalarına ve matematiksel düşünme becerilerinin gelişmesine önemli bir katkı sağlamamaktadır. Daha çok konu öğrenildikten sonra problem çözerek pekiştirilmesini sağlamaktadır. Bu çalışma sonucunda Koza Yayınları ders kitabı etkinlikleri öğrencilerin matematiksel düşünme becerilerini geliştirmeleri açısından daha faydalı olduğuna karar verilip, MEB Yayınları ders kitabına öğrencilerin matematiksel düşünme becerilerini geliştirecek etkinlikler eklenmesi önerilebilir.