Akademik Veri Yönetim Sistemi
I Uluslararası İyonya Bilimsel Araştırmalar Kongresi, İzmir, Türkiye, 18 - 20 Mayıs 2024
Türk hukuk eğitimi tarihine bakıldığında görülmektedir ki, onuncu yüzyılın ortalarında Karahanlılar İslam dinine geçtikten sonra, Abbasilerin Bağdat’taki eğitim kurumlarını model almışlardır. Türk devletleri benzer şekilde Orta Asya ve İran coğrafyasında pek çok yüksek okul açmışlardır. İslam dünyasında ilk medresenin nerede ve ne zaman açıldığı konusu kesinlik kazanmamış olsa da eğitim kurumları açısından en önemli teşebbüs on birinci yüzyılda Büyük Selçuklu Devletinin baş veziri Nizamülmülk’ün önderliğinde görülmüştür. Bu eğitim hamlesi neticesinde ortaya çıkan yapı, hukuk eğitimi konusunda sonraki yüzyıllarda büyük etki doğurmuştur. On dördüncü yüzyılın başından ve on beşinci yüzyılın ilk çeyreğine kadar bugünkü İzmir ve Aydın illerinde siyasi hakimiyet sahibi olan Aydınoğullarının da içinde yer aldığı Anadolu Beyliklerinde temelde bu yapı daha mütevazı çapta da olsa sürdürülmüştür. Aydınoğullarında önce beyliğin kurucusu Mehmet Bey (ö. 1334) bugün Ödemiş’e bağlı bir yerleşim olan Birgi’de, daha sonra Mehmet Bey’in oğlu Süleyman Şah (ö. 1350) yine İzmir’in bir ilçesi olan Tire’de medrese kurarak hukuk eğitiminin sürdürülmesinde rol sahibi olmuştur. Osmanlı Devleti döneminde bu iki kurum eğitime devam etmiştir. Bu bildiride, Anadolu Beylikleri devri eğitim faaliyeti içerisinde Aydınoğulları döneminde hayata geçen hukuk eğitim kurumları ele alınacaktır. Öncelikle Beylikler dönemi öncesi Türk devletlerinde hukuk eğitimine değinilecektir. Bu bağlamda İslam’ın kabulünden sonra Türk devletlerinde hukuk eğitimi veren asıl kurum olan medreseye yer verilecektir. Sonraki Türk devletlerinde bir model olarak benimsenen Nizamiye Medresesinden bahsedildikten sonra Aydınoğulları döneminde kurulan medreseler hakkında bilgi verilecektir.
In the history of Turkish legal education, after the Karakhanids converted to Islam in the mid-tenth century, the educational institutions of the Abbasids in Baghdad were taken as a model. Turkish states have similarly opened many higher schools in Central Asia and Iran. It is not beyond dispute where and when the first madrasa opened in the Islamic world. However, the most significant initiative on educational institutions existed in the eleventh century under the leadership of Nizam al-Mulk, the chief vizier of the Great Seljuk State. The structure of this higher education model affected legal education in the following centuries. This structure was maintained, albeit on a more modest scale, in the Anatolian Principalities, including the Aydinids, who had political dominance in today’s İzmir and Aydın provinces from the beginning of the fourteenth century to the first quarter of the fifteenth century. Among the Aydinids, Mehmet Bey (d. 1334), the founder of the principality, founded a madrasa in Birgi, which is a settlement today in Ödemiş and then Mehmet Bey’s son Süleyman Şah (d. 1350) founded a madrasa in Tire, also a district of today’s İzmir. They played a significant role in the continuation of legal education. These two institutions continued education during the Ottoman Empire. In this paper, I will discuss the legal education institutions established during the Aydinid rule within the educational activities of the Anatolian Principalities. First, I will handle legal education in the Turkish states before the Principalities period. In this context, I will include the madrasa, the leading institution providing legal education in the Turkish states after the conversion to Islam. After the Nizamiyya Madrasas, a model in the subsequent Turkish states, I will give detailed information about the madrasas established during the Aydinid period.