Aile Sağlığı Merkezlerinde Covid-19 aşılama sürecinin değerlendirilmesi: Tanımlayıcı bir çalışma

Çelik Ö., Özmemiş Ç., Balçık Koyuncu B., Çifçili S. S.

The Journal of Turkish Family Physician, cilt.13, sa.3, ss.84-95, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Giriş ve Amaç: Türkiye’de Covid-19 pandemisi ile mücadele kapsamında 13 Ocak 2021’den itibaren inaktif aşı olan Sinovac/Coronovac ve 12 Nisan 2021 tarihinden itibaren mRNA aşısı olan Pfizer/BioNTech uygulanmaya başlamıştır. Özellikle bir flakonunda birden fazla doz bulunan Pfizer/BioNTech aşısının kullanıma girmesi ile birlikte aşının uygulama alanına ulaştırılması, saklanması ve uygulanması sırasında çeşitli sorunlar yaşanmıştır. Bu çalışma, aşılamada etkin görev alan Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) çalışanlarının Covid-19 aşılama sürecinde yaşanan zorluklara ilişkin deneyimlerini, aşılamayı etkileyen faktörler hakkındaki düşüncelerini ve çözüm önerilerini değerlendirmeyi ve bu bulgular ışığında benzer sorunların endüstri mühendisliği literatüründeki strateji ve yöntemleri kullanarak nasıl ele alınabileceğini tartışmayı amaçlamaktadır.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı bir araştırmadır. ASM’de çalışan ve Covid-19 aşılaması yapan aile hekimi ve aile sağlığı çalışanları araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Örneklem hesaplanmamış, çevrimiçi platformlar aracılığı ile katılımcılara erişilmiştir. Veriler 10.8.2021-10.10.2021 tarihleri arasında google forms kullanılarak bir anket ile toplanmıştır. Verilerin sıklık dağılımları Microsoft® Excel® for Microsoft 365 MSO (Version 2203 Build 16.0.15028.20152) 64-bit programda hesaplanmıştır.

Bulgular: Araştırmamız toplamda 124 ASM çalışanı ile yürütülmüştür. Bunların 102’si hekim (%82,2), 22’si (%17,8) ise diğer sağlık çalışanlarından oluşmaktadır. Katılımcıların %80,6’sı bir flakonu açmak için aşı olacak 6 kişinin beklenmesi gerekliliğinin aşılama etkinliğini düşürdüğünü belirtmişlerdir. Covid-19 aşılama sürecinde yaşanan sorunları aşmak için katılımcıların % 75,2’si gün içinde mola vermeden çalıştıklarını ifade etmişlerdir.

Sonuç: Covid-19 aşı uygulamalarında çok dozlu flakonlardaki aşılarda bir flakonu açmak için altı kişinin gerekliliği, randevu sisteminin etkin tasarlanamaması ve ASM’lerin günlük işleri ile aşılama randevularının çakışması benzeri aşı lojistiği ve yönetimi ile ilgili problemler yaşanmıştır. Bu sorunların endüstri mühendisliğinde yaygın şekilde kullanılan strateji ve yöntemler ile ele alınıp çözülebilecek nitelikte olduğu görülmektedir.