3. Uluslararası 11. Ulusal Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi, İzmir, Türkiye, 3 - 06 Ekim 2019
Amaç: Her
yıl yaklaşık 500.000 ameliyathane çalışanının (cerrah, hemşire, anestezi
uzmanı, teknisyenler vb) cerrahi dumandan etkilendiği bildirilmekle birlikte
ülkemizde konuya ilişkin sınırlı çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı ameliyathane
çalışanlarında cerrahi dumanın etkileri ve alınan koruyucu önlemleri
belirlemektir.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı
türdeki bu çalışma Şubat-Nisan 2019 tarihleri arasında İstanbul’da yedi eğitim
ve araştırma hastanesinin ameliyathanelerinde yapıldı. Örneklemi veri toplama
sürecinde izinli/raporlu olmayan ve çalışmaya katılmayı kabul eden cerrah,
hemşire, anestezi teknisyeni ve yardımcı sağlık personeli (N=413) oluşturdu. Veriler
katılımcıların bireysel özellikleri, cerrahi dumandan etkilenme durumları ve alınan
koruyucu önlemleri belirlemeye yönelik hazırlanan “Anket formu” ile toplandı. Çalışma
öncesi etik kurul (Sayı/Tarih:09.2017.615-06.10.2018), kurum izni (Sayı/Tarih:54230385-604.01.01/18.02.2019)
ve katılımcılardan bilgilendirilmiş onay alındı. Veriler
tanımlayıcı istatistiksel yöntemler (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma) ve kategorik
değişkenlerin karşılaştırılmasında Fisher ki-kare testi ile analiz edildi. Anlamlılık
p˂0.05 olarak kabul edildi.
Bulgular: Katılımcıların
yaş ortalaması 31.9±8.14 (dağılım, 19-65), %63.4’ü kadın, %43.6’sı lisans
mezunuydu. Meslekte ortalama çalışma süresi 8.57±7.57 yıl, kurumda ortalama
çalışma süresi 5.95±6.24 yıl ve birimde ortalama çalışma süresi 5.08±5.57 yıldı.
Katılımcıların %94.9’u cerrahi dumana maruz kaldığını, %74.1’i cerrahi dumandan
korunmaya yönelik birimlerinde bir talimat bulunmadığını ve %83.1’i konuya
ilişkin herhangi bir eğitim almadığını bildirdi. Cerrahi dumana bağlı katılımcıların
en sık deneyimledikleri sorunlar arasında baş ağrısı (%53), göz yaşarması (%36.6),
mide bulantısı (%36.1), öksürük (%26.4) ve boğazda yanma (%22.8) olduğu görüldü.
Cerrahi dumandan korunmaya yönelik alınan önlemlerin cerrahi maske (%89.1), önlük
(%31), gözlük (%23.5), merkezi duman tahliye sistemi (%14.5), yüksek filtrasyon
maskesi-N95 (%13.4) ve likit aspiratör (%10.9) kullanımı olduğu bulundu.
Sonuç ve Öneriler: Çalışma
bulguları ameliyathane çalışanlarının cerrahi dumana maruz kaldığını, cerrahi
dumana maruz kalmaya bağlı sıklıkla baş ağrısı, göz yaşarması ve mide bulantısı
deneyimlediklerini ve cerrahi dumandan korunmaya yönelik alınan önlemlerin yetersiz
olduğunu gösterdi. Konuya ilişkin bireysel ve kurumsal farkındalığın arttırılmasına
yönelik eğitim ve çalışmaların yapılması önerilir.
Anahtar Kelimeler: Cerrahi
duman, ameliyathane, sağlık çalışanları
1.
Occupational Safety and Health Administration-OSHA.
https://www.osha.gov/SLTC/lasereelectrosurgeryplume/index.html
(Erişim Tarihi:
14.11.2018).
2.
Usta E, Aygin D, Bozdemir H, Uçar N. Ameliyathanelerde cerrahi dumanın etkileri
ve korunmaya yönelik alınan önlemler. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2019;6(1):17-24.
Aim: It is reported that every year approximately 500,000
operating room staff (surgeon, nurse, anesthesia technician, etc.) are affected
by surgical smoke. However, there are a limited number of studies on this issue
in our country. The aim of this study is to determine the effects of surgical
smoke on operating room staff and the preventive precautions taken.
Material-Method: This descriptive study was carried out in the operating
rooms of seven training and research hospitals in Istanbul between February and
April 2019. The sample included surgeons, nurses, anesthesia technicians, and non‐medical support staff (N=413) who were not on leave/sick leave during the
data collection period and who agreed to participate in the study. The data
were collected using the “Questionnaire Form” prepared to determine the
personal characteristics of participants, the status of being affected by
surgical smoke, and preventive precautions taken. Before the study, permission was
obtained from the ethical committee (09.2017.615-06.10.2018) and the
institution (54230385-604.01.01/18.02.2019), and the participants gave their
informed consent. The data were analyzed using statistical methods (number,
percentage, mean, standard deviation) and Fisher chi-square test to compare categorical variables. The significance was
accepted as p˂0.05.
Findings: The mean age of the participants was 31.9±8.14
(range, 19–65), 63.4% were female, and 43.6% had undergraduate degree. The mean
working time in the profession was 8.57±7.57 years, the mean working time in
the institution was 5.95±6.24 years, and the mean working time in the unit was
5.08±5.57 years. Among the participants, %94.9 stated that they were exposed to
surgical smoke, 74.1% that no instructions existed in their units about
protection against surgical smoke, and 83.1% that they did not receive any
training about the surgical smoke. The problems most frequently experienced by
the participants due to surgical smoke were headache (53%), lacrimation
(36.6%), nausea (36.1%), coughing (26.4%), and throat irritation (22.8%). It
was seen that the precautions taken for protection against surgical smoke were
surgical mask (89.1%), surgical gown (31%), goggles (23.5%), central smoke
removal system (14.5%), high quality filtration mask – N95 (13.4%), and liquid
aspirator (10.9%).
Conclusion
and Recommendations:
The study findings have shown that operating room staff is exposed to surgical
smoke, they frequently experience headache, lacrimation, and nausea because of
exposure to surgical smoke, and precautions taken for protection against
surgical smoke are insufficient. It is recommended that training be given in
order to increase individual and institutional awareness of the issue.
Keyword:
Surgical smoke, operating
theater, health employees
References
1. Occupational Safety and Health Administration-OSHA.
https://www.osha.gov/SLTC/lasereelectrosurgeryplume/index.html (Access date:
14.11.2018).
2. Usta E, Aygin D, Bozdemir H, Uçar N.
Ameliyathanelerde cerrahi dumanın etkileri ve korunmaya yönelik alınan
önlemler. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi 2019; 6(1): 17-24.