Öz 

Dokuma sanatı insanoğlunun tarihsel süreç içerisinde ortaya koyduğu en eski sanat dallarından birisi olarak görülmektedir. Dokumacılık sanatı insanların yaşadıkları ve egemen oldukları bölgelerde kendilerine özgü kültürün oluşmasında önemli bir yer teşkil etmiştir. Tarih öncesi dönemlerden itibaren insanlar dokuma malzemesi olarak çeşitli hayvansal ve bitkisel kaynaklardan yararlanmışlardır. Keten, kenevir ve pamuk gibi çeşitli bitkisel lifler dokumacılık sanatında kullanılan doğal tekstil malzemelerini teşkil etmiştir. Bu tür bitkisel lifler el dokumacılık sanatında da sıklıkla kullanılan malzemelerdir. El dokumacılığı Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde yüzyıllardan beri süregelen bir ata sanatıdır. Anadolu’da el dokumacılık sanatının çok eski dönemlerden beri yerleştiği bölgelerden birisi de Sinop ili ve çevresidir. Sinop ilinde el dokumacılığının geliştiği iki farklı yörelerden bir tanesi Ayancık ilçesi olup bir diğeri de Durağan ilçesidir. Ayancık ilçesinde özellikle keten liflerinin kullanımı ile yöresel tezgahlarda yörenin kültürünü yansıtan tekstil ürünleri üretilmektedir. Bu yörenin özellikle keten ekimine elverişli bir bölge olması bu liflerin kullanımında ana etkendir. Peşkir keten lifinden üretilen tekstil ürünlerinden bir tanesidir. Durağan ilçesinde ise pamuk lifinden üretilen mahrama yörenin geleneksel el dokuması ürünlerinden bir diğerini teşkil etmektedir. Bu çalışmada Ayancık ve Durağan ilçelerinde eski dönemlerden beri süregelen el dokumacılık sanatının özellikleri incelenmiştir. İlgili yörelerde özellikle alan araştırması yapılarak dokuma sanatında kullanılan malzemeler ve teknikler desen özellikleri ile birlikte sunulmuştur. Söz konusu araştırmada el tezgahlarında dokunan yöresel peşkir dokumasının mahrama ile benzerlik gösterdiği saptanmıştır. Geçmiş dönemlerde gündelik yaşantıda el ve yüz havlusu olarak kullanılmak amacıyla üretilmiş olan peşkirin mahrama ile aynı teknikle dokunduğu ancak peşkir dokumaların mahramaya göre daha ince ve uzun olarak dokunduğu (mahramanın daha sık dokunduğu) saptanmıştır. Ayrıca her iki dokumada da kısa kenarlarında renkli ipliklerle geleneksel geometrik desenlerin kullanıldığı görülmüştür. Peşkir dokumanın ana malzemesinde keten yer alırken mahrama dokumaların ana malzemesinde ise pamuk kullanıldığı ortaya konulmuştur. 

Anahtar Kelimeler: 

Sinop, Dokumacılık sanatı, Ayancık keteni, Peskiri, Durağan Mahraması