J.J.Rousseau’nun “Sosyal Sözleşme” Eserinin Osmanlı Türkçesine İlk Tercümeleri II/ The First Translations of J. J. Rousseau’s “Social Contract” into Ottoman Turkish II

Akkaya R.

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, cilt.26, sa.2, ss.524-536, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Tanzimat’tan Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna değin, Fransız aydınlanmasını ve özellikle J.J.Rousseau’nun çalışmalarını okumak, Osmanlı Türkçesine çevirmek nesilden nesle geçmiştir. Sosyal Sözleşme’nin ilk tercümeleri üzerine bir fikir verebilecek olan elimizdeki örnekler; 1911’de İçtihȃd dergisinde yayınlanan birkaç sayfalık metin, 1904’te Paris’te yayınlanan eksik kalmış I.Kitap tercümesi ve nihayet 1911’de İstanbul’da yayınlanan tercümedir. Türkiyat Mecmuasında (C 27, Sayı 2) bu tercümeler üzerine bir analiz yayınlamıştım. Bu çalışmada, J.J.Rousseau’nun Sosyal Sözleşme kitabının, 1329 tarihli “Mukavele-i İçtimȃiyye yȃhûd Hukuk-ı Siyȃsiyye-i Kavȃidi Esȃsiyye” başlığı ile Osmanlı Türkçesine ilk tam metin çevirisi üzerinde; karşılaştırmalı olarak kaynak metin ve çeviri metin üzerinde bazı kavramların analizi yapılmıştır.

Abstract:From the Tanzimat era until the establishment of Turkish Republic, reading the works of French Enlightenment philosophers, especially those of Jean-Jacques Rousseau, and translating them had been a practice that passed down one generation to the other. However, before the Tanzimat era, there had been also some studies which referred to the works of Rousseau, who was called as an atheist and paved the way for the French Revolution, 1789. The extant samples which can give us some ideas on the first translation of the Social Contract, are a few pages of an article published in a journal named “Ictihad” in 1911, an unfinished translation of “Book I” published in Paris in 1904 and other translations published in Istanbul in 1911. We distinguish the clear disproportion between the translation of Rousseau’s political works and the admiration for him among Ottoman intelligentsia, considering the translations of his works during the period from the Young Ottomans to the Young Turks. I published an analysis on translations in Turkish Journal of History (C 27, Number 2). In this study, a comparative analysis of the first full text translation of the Social Contract book by J.J.Rousseau into Ottoman Turkish dated 1329 was made on the source text and the translation text.