DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİNDE BASIN-SİYASET İLİŞKİSİ VE RESMİ İLÂNLAR İLE “BESLEME BASIN”IN YARATILMASI


Creative Commons License

Deniş H. E., Özçağlayan M.

1. ULUSAL SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ KONGRESİ, Kars, Türkiye, 5 - 07 Mart 2020

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Kars
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

ÖZET

Çok partili hayata geçildikten Demokrat Parti (DP) birçok gazete ve gazeteci tarafından desteklenmiştir. Demokrat Parti de gazete ve gazeteciler ile iktidara gelmeden önce iyi ilişkiler kurmuş, basının sorunlarının giderileceği söylemleriyle onların desteğini almıştır. Hatta o dönem Cumhuriyet Halk Partili (CHP) gazetecilerin bile desteğini aldığı bilinmektedir. DP iktidara gelir gelmez ilk icraatlarından biri de Basın Kanunu’nu çıkarmak olmuştur. Basın Kanunu, 1931 Matbuat Kanunu’nun yaratmış olduğu etkiyi ortadan kaldırmış, hükümetin basın üzerindeki etkisini bir nebze olsun azaltmıştır. Demokrat Parti muhalefet partisi iken demokratikleşme vaatlerinde bulunmuştur. İktidara geldiklerinde ise bu vaatler unutulmuştur. Basın ile iyi ilişkiler de çok uzun sürmemiş, Demokrat Parti iktidarının çıkarmış olduğu “Neşir Yoluyla ve Radyo ile İşlenecek Bazı Cürümler Hakkında Kanun”, 6-7 Eylül 1955 olayları ve sonrasında gerçekleştirilen basın sansürü, bu sansür uygulamalarına gelen tepkiler ve Pulliam davaları, Tahkikat Komisyonunun kurulması gibi süreçler basın üzerinde ciddi baskıların oluşmasına neden olmuştur. Demokrat Parti döneminde resmi ilânların dağıtımı işi Türk Basın Birliği tarafından gerçekleştirilmiştir. Demokrat Parti resmi ilânların dağıtımını kullanarak “besleme basın” yaratmıştır. Bu yolla gazetelere kolaylıklar ve avantajlar sağlamış, girişimciler gazete çıkarma işine girişmiş, tirajlarının düşük olmasına rağmen bu gazeteler iktidarı destekleyen ve öven yayınlar yaparak ilân pastasından nemalandırılmış, muhalif gazeteler de bu yolla cezalandırılmışlardır. O dönem yayın hayatında olan gazetelerin almış oldukları resmi ilân bedelleri incelendiğinde, iktidar yanlısı gazeteler ile muhalif gazeteler arasındaki kazanımların arasında büyük bir uçurum olduğu görülebilecektir. Özellikle Demokrat Parti’nin gazetesi olduğu bilinen Zafer Gazetesi’nin almış olduğu resmi ilân bedellerine bakılacak olursa bu durumun ne derece vahim hale geldiği de anlaşılacaktır. Bu çalışmada demokrasi vurgularıyla iktidara gelen ve demokrasiyi sürdürebilir kılmak isteyen Demokrat Partinin, basın üzerinde yaratmış olduğu anti demokratik uygulamalar ve resmi ilânlar ile bu uygulamaları taçlandırarak “besleme basın”ı nasıl yarattığı anlatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Demokrat Parti, Basın-Siyaset İlişkisi, Besleme Basın, Türk Basın Birliği, Resmi İlânlar