Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası İslam Eğitimi Kongresi, İstanbul, Türkiye, 14 - 16 Nisan 2019, sa.4, ss.374-386
Hadis ilmini, İslamî ilimler içerisinde öğrenimi ve öğretimi konusunda çeşitli metodlar geliştirerek bunların uygulanması hususunda vazgeçilmez kurallara sahip bir disiplin şeklinde sunmak mümkündür. Hatta geliştirdiği önemli prensipler ve ayrıntılarını tartıştığı zengin literatürle eğitim-öğretim yöntemlerini, metodolojisinin merkezine koyduğu söylenebilir.Zira nakledilen herhangi bir hadisin sıhhatini tespit etmek, ilgili rivayetin hangi yöntemle alındığı ile doğrudan bir ilişkiye sahiptir. Hadis rivayet lafızları vasıtasıyla formülize edilen bu ilişki, her hadis için ciddi bir önem arz etmekte ve rivayetin güvenilir yöntemlerden biriyle alınıp alınmadığı tespit edilebilmektedir.
Söz konusu yöntemler arasında hoca-talebe-kitap üçlüsünün bir bütün şeklinde etkin olduğu ve hadis alma-nakletme usullerinin en muteber kabul edilenlerinden biri olan “kıraât-arz” metodu, bu tebliğin konusunu teşkil etmektedir. Kıraât,hadis talebesinin, önceden elde ettiği hadisleri tashih için hadis otoritesi bir şeyhe sunması anlamına gelirken arz ya bizzat râvînin kendisinin ya da bir başka şahsın, şeyhe hadislerini okuması manasındadır. Hadislerin günümüze kadar güvenilir yöntemlerle intikali ve anlaşılıp yorumlanması konusunda önemli bir fonksiyon icra eden kıraât-arz yöntemi, özellikle yazıya geçirilmiş rivayet malzemesine yönelik bir teminat hükmündedir. Hadis alimlerinin hadislerin sonraki nesillere güvenilir bir şekilde aktarılması konusunda geliştirdikleri bir yöntem olarak kıraât-arz metotunun uygulanması, mevcut hadis literatürünün şekillenmesinde önemli bir katkı sağlamıştır.
Hadis ilminin erken dönemlerinden itibaren dikkate alınan ve özellikle hadislerin tedvini ve tasnîfi aşamasında sıklıkla kullanılan bir yöntem olarak kıraât ve arzın önemine, uygulanma şekillerine, hoca-talebe ilişkisi üzerindeki etkisine, yazılı telifatın ortaya çıkmasını sağlama gibi pratik sonuçlarına yoğunlaşmayı amaçlayan bu çalışmada hadis usulü eserleri başta olmak üzere, bu konuda kaleme alınan müstakil çalışmalara müracaat edilecektir. Bilginin sadece korunmasını ve nakledilmesini esas almayıp özellikle hoca tarafından denetimini de mümkün kılan bu yöntem, günümüzde de pekçok özelliği sebebiyle yeniden hatırlanmalı ve belli yönleri itibariyle eğitimin çeşitli kademelerinde örnek alınmalıdır. İlgili eğitim-öğretim yönteminin hoca-talebe-kitap birlikteliğini nasıl tesis ettiğinden hareketle bu metodun orijinal veçheleri ön plana çıkarılacak, böylece farklı disiplinlerin eğitim-öğretiminde de uygulanma imkanına sahip olup olmadığı tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hadis, Tahammül ve Edâ, Kıraât ve Arz, Muhaddis, Râvi, Kitap, Rivayet lafızları.
It is possible to present the science of hadith as a discipline that enhances variety methods for learning and teaching in Islamic sciences and it has indispensable rules for its implementation. In fact, it can be said that it puts the methods of education and teaching at the center of its methodology with the principles it developed and the rich literature it discusses. Because the determination of the soundness of any transmitted hadith has a direct relationship with the method that was used to take related narration. This relationship, formulated by the wordings of hadith narratives, assumes great importance for every hadith and it can determine that the narration is taken with one of the reliable methods or not.
Among these methods, the trilogy of scholar-student-book is effective as a whole and one of the most accepted methods of hadith taking-transmission methods constitutes the subject of this communique. While qirâ’ah means that the hadith student presents the hadiths to the hadith authority for the rectification of the hadiths student had previously obtained, ‘ard means to read hadiths by narrator itself or another person to a shaykh. The method of qirâ’ah-‘ard that has an important function in order to transition and interpret the hadiths with the reliable methods until today, is an assurance to especially for the narrative material that has been written. The application of qirâ’ah-‘ard methods developed by the hadith scholars for transferring the hadiths in a reliable way to next generations has made a significant contribution to shape the current hadith literature.
Particularly the works of hadith methodology and the other independent studies on this subject will be addressed in this study that aims to concentrate on subjects such as the importance of the recitation-submitting as a method frequently used in the tadwin and tasnif of hadiths since the early era of hadith science, the application methods, the effect on the relationship between scholar-student and the practical consequences of supplying the emergence of the written works. This method which makes it possible to not only to protect and transport of the information, also supervised by the teacher should be remembered again due to its many features and it should be taken as an example at the various stages of the education for the specific aspects. In the light of how establishes related education-teaching method to the togetherness of scholar-student-book, the original aspects of this method will be put forward so it will be discussed whether the different disciplines have the opportunity to be applied in the education-teaching.
Keywords: Hadith, Tahammul and Adâ, Qirâ’ah-Ard (Recitation and submitting), Muhaddith, Râwi (Transmitter), Book,Transmission Terms.