Akademik Veri Yönetim Sistemi
Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi (Marmara Journal of European Studies), cilt.29, sa.1, ss.57-86, 2021 (Hakemli Dergi)
Karadeniz’den Ege Denizi’ne doğru açılan İstanbul Boğazı, Marmara
Denizi ve Çanakkale Boğazı’ndan oluşan Türk Boğazları, İstanbul’un fethinden
beri Türk toprakları üzerinde bulunmaktadır. Böylece yüzyıllardır tek devletin
egemenliği altında olan bu suyollarına ilişkin şimdiye dek ondan fazla antlaşma
akdedilmiştir. Son 85 yıldır ise Montrö Sözleşmesi ile geçiş rejimi
düzenlenmektedir. Çok taraflı olarak akdedilen bir uluslararası antlaşma
olmasının yanı sıra, taraf olmayan devletler için de hüküm doğurduğu kabul
edilen hatta Karadeniz’e kıyıdaş devletlerin bazısının NATO ve AB’ye üyeliği
ile bu örgütlerin çıkarlarının da etkilendiği bir antlaşma mahiyetindedir. Türk
Boğazları, tarihi süreçte ulusal önemden evrensel ehemmiyeti olan bir niteliğe
bürünmüştür. Boğazların hem öneminin belirlenmesi hem de geçirdiği
değişimin tespiti için öncelikle Montrö Sözleşmesine dek olan tarihi arka
planını incelemekte fayda vardır. Bu makalede ikinci olarak, Boğazların
günümüzdeki statüsü anlatılmakta ve gelecekte Montrö Sözleşmesi sona ererse
sahip olacağı statü tespit edilmeye çalışılmaktadır. Son olarak Montrö
Sözleşmesi’nin Türkiye ve Karadeniz’e kıyıdaş devletler açısından önemi ele
alınmıştır.