Selülozik Materyallerin Boyanmasında Çevre Dostu Yöntemler

Öner E., Yılmaz Şahinbaşkan B.

X. Tekstil Teknolojisinde ve Kimyasında Son Gelişmeler Sempozyumu, Bursa, Türkiye, 1 - 03 Haziran 2005, ss.1-11

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Bursa
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1-11
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Yüksek haslık değerlerine sahip ve üniform boyanmış selülozik materyallerin eldesinde, haşıl sökme, pişirme ve ağartma gibi temel ön terbiye işlemlerinin düzgün yapılmış olması esastır. Son yıllarda selülozik materyallerin bu ön terbiye işlemlerinin enzim içeren proseslerle gerçekleştirilmesi yaygın bir uygulama haline gelmiştir. Enzim içeren proseslerin “çevre dostu” olmasının yanında, işlemlerin konvansiyonel proseslerdekilerden daha düşük sıcaklıklarda gerçekleştirilebilir olması, lif hasarının düşük bir seviyede kalmasını ve ayrıca enerji tasarrufu avantajını da sunmaktadır.

 Bu tebliğin konusu, C.I. Reactive Yellow 15, C.I. Reactive Red 21 ve C.I. Reactive Blue 19 boyarmaddeleri ile, ön terbiye işlemi görmemiş (ham), 100% pamuklu ve nişasta haşıllı dokuma kumaşın, çeşitli enzimler yardımıyla tek banyoda, su ilavesi ve ara yıkama işlemleri olmaksızın enzimatik ön terbiye işlemlerini takiben reaktif boyarmaddeler ile boyanması prosesidir. Ham kumaş önce amilaz enzimi ile haşıl sökme işlemine uğratılmakta, daha sonra pektinaz ile pişirme işlemi gerçekleştirilmektedir. Pişirme işleminden sonra, hidrojen peroksit ağartma işlemi gerçekleştirilmekte ve bu işlem antiperoksit enziminin (katalaz) ilavesi ile sonlandırılmaktadır. Antiperoksit enzimi ilavesi sonrasında reaktif boyama adımına geçilmekte olup, bu işlemler sırasında banyoya su ilavesi veya kumaşın yıkanması işlemleri gerçekleştirilmemektedir. Bu yeni yöntem, REST Prosesi (Rapid Enzymatic Single-Bath Treatment) olarak adlandırılmıştır[1-3]. Bu prosesten elde edilen sonuçlar, konvansiyonel olarak ayrı banyolarda ve ara yıkamalar ile gerçekleştirilen haşıl sökme, pişirme, ağartma ve reaktif boyama metotları ile süre, harcanan su miktarı ve enerji sarfiyatı açısından karşılaştırılmakta ve boyamalara ait renk, haslık ve mukavemet değerleri açısından incelenmektedir.