Ulusal Sağlık Araştırmalarında Coğrafi Enformasyon Sistemleri

Gürder F.

IVth International Congress on Geographical Education 2022 (ICGE – 2022) “Powerful Geographical Education, Powerful Future”, Karabük, Türkiye, 7 - 09 Ekim 2022, ss.142-145

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Karabük
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.142-145
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Coğrafi Enformasyon Sistemleri (CES), korona pandemisinin üstesinden gelmede merkezi bir rol oynamaktadır. Coğrafi Enformasyon Sistemleri olmadan Covid-19 pandemisinde büyük yardımı dokunan Robert-Koch-Institut’un veya Johns-Hopkins Üniversitesi’nin COVID-19 panosu gibi uygulamaları düşünülemezdi. Dünya sağlık örgütü (World Health Organization – WHO) Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Sağlık Enformasyon Sistemleri içindeki önemini fark etmiş ve Coğrafi Enformasyon Sistemleri Sağlık Merkezi (Geographic Information System Centre for Health)’ni kullanıma açmıştır. Coğrafi Enformasyon Sistemleri Sağlık Merkezi uygulaması tüm ülkelere halk sağlığı için mekânsal verileri verimli bir şekilde kullanma ve değiş tokuş etme fırsatı sunar. Coğrafi ve tıbbi konular arasındaki bağlantı bilinen bir olgudur. Pandemiyle ve Coğrafi Enformasyon Sistemleri ile birlikte bu olgu yerini sağlamlaştırmıştır. Çalışma da nitel araştırma tekniklerinden doküman incelemesi yoluyla toplanan veriler, betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu çalışma hizmet yönetiminin önemli bir parçası olan sağlık hizmetlerinde Coğrafi Enformasyon Sistemlerinin Türkiye’deki kullanım çalışmalarını özetlemek ve gerekli açıkları ortaya koymaktır.

Bir coğrafi bölgeye ilişkin yapılan sağlık araştırmalarında bireysel ihtiyaçlar, nüfus faktörleri, çevresel faktörler, bölgesel tedarik yapıları ve bunların etkileşimleriyle ilinti kurularak açıklama yapmak hedeflenir. Bölgesel sağlık hizmetleri araştırması, öncelikle kişilerin sağlık hizmetlerine erişimi ile ilgilidir. Sağlığa erişimde bireyler ve toplumlar arasında farklar var ise bunun nedenlerini ve etkilerini araştırır. Metodoloji açısından, coğrafi verilerin analizi, Coğrafi Enformasyon Sistemleri ve mekânsal modelleme önemli bir rol oynamaktadır. Bu sayede sağlığa ilişkin daha detaylı enformasyon seviyesine erişerek sağlığı optimize etmek mümkün olacaktır. Coğrafi Enformasyon Sistemleri, coğrafi verilerin kaydedilebildiği, depolanabildiği, yönetilebildiği, analiz edilebildiği, görselleştirilebildiği ve kullanıma sunulduğu bilgisayar destekli sistemlerdir. Çeşitli analiz araçlarıyla sağlıkla ilgili soruları yenilikçi bir şekilde yanıtlama fırsatı sunarlar. Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de analizlerinde Coğrafi Enformasyon Sistemlerini kullanan içeren ulusal çalışmalar mevcuttur. Coğrafi Bilgi Sistemleri modern haritalama ve görselleştirme seçeneklerine sahiptir. Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kullanımı, toplumun yaşadığı mekânın sağlığı etkileyen bir faktör olarak değerlendirilmesini sağlar. Nüfusun sağlık davranışlarının kayıt altına alınmasını sağlar. İklim, bitki örtüsü veya arazi kullanımı gibi fiziksel faktörlerin yanı sıra sosyo-ekonomik ve sosyo-demografik veriler, çevre kirliliği verileri anket verilerine yerleştirilip değerlendirilebilir. Coğrafi Enformasyon Sistemlerinde bulunan konuma bağlı analiz türleri coğrafi sorgulama, coğrafi analiz, ağ analizi, sayısal arazi analizi, ölçme ve geometrik hesaplamalar, istatistik analiz, grid analizidir. Yapılan literatür araştırmasının sonuçlarına göre Türkiye’de Coğrafi Enformasyon Sistemleri kullanılarak sağlıkla ilgili çeşitli çalışmaların halihazırda yürütüldüğünü görebiliriz. Yani sağlık araştırmalarında bu yönteme yönelik ilgi yüksektir. Ancak yine de şu ana kadar Coğrafi Bilgi Sistemleri yardımıyla yürütülen çalışmaların ağırlıklı olarak daha küçük bölge veya şehirlerle sınırlı olduğu vurgulanmakta vardır. Ulusal düzeyde yapılan analizler daha az yaygındır. Çalışmaları daha büyük bölgelere ve/veya ulusal düzeye yaymak çalışmaların sonuçlarından daha büyük bir kitlenin faydalanmasını sağlayacaktır. 

Geographic information systems (GIS) play a central role in overcoming the corona pandemic. Without geographic information systems, applications such as the COVID-19 dashboard of the Robert Koch Institute or Johns Hopkins University, which were of great help in the Covid-19 pandemic, would be unthinkable. The World Health Organization (WHO) recognized the importance of geographic information systems in health information systems and opened the Geographic Information System Center for Health. The Geographic Information Systems Health Center application offers all countries the opportunity to efficiently use and exchange spatial data for public health. The connection between geographical and medical issues is a well-known phenomenon. With the pandemic and geographic information systems, this phenomenon has strengthened its place. In the study, the data collected through document analysis, one of the qualitative research techniques, was analyzed through a descriptive analysis method. This study summarizes the use of geospatial information systems in healthcare, which are an important part of service management, and identifies the necessary gaps. In regional health studies, an explanation is sought by relating individual needs, population factors, environmental factors, regional care structures and their interactions. Regional health service research is primarily concerned with people's access to health services. When there are differences between individuals and societies in access to health, it examines the causes and effects of these. Methodologically, the analysis of geodata, geoinformation systems and spatial modeling play an important role. In this way it will be possible to optimize health by accessing more detailed information about health. Geographic information systems are computer-based systems in which geographic data can be recorded, stored, managed, analyzed, visualized and made available. They offer the opportunity to use a variety of analysis tools to answer health-related questions in an innovative way. As in the world, there are also national studies in Turkey that use geographic information systems in their analysis. Geographic information systems has modern mapping and visualization options. The use of geographic information systems ensures that the place of residence of society is evaluated as a health-related factor. It ensures that the health behavior of the population is recorded. In addition to physical factors such as climate, vegetation or land use, socio-economic and socio-demographic data, environmental pollution data can be included in the survey data and evaluated. The types of location-based analysis in geographic information systems are geographic query, geographic analysis, network analysis, digital terrain analysis, measurement and geometric calculations, statistical analysis, grid analysis.

According to the results of the literature research, we can state that various health-related studies using geographic information systems are currently being conducted in Turkey. The interest in this method in health research is therefore great. However, it is emphasized that the investigations carried out so far with the help of geographic information systems are mainly limited to smaller regions or cities. Nationallevel analyzes are rarer. Extending the studies to larger regional and/or national levels will allow a larger audience to benefit from the results of the studies.