İstanbul’da fetih öncesinde olduğu gibi sonrasında da Musevilik, Hristiyanlık ve İslam dinine mensup topluluklar, bir arada yaşama tecrübesini yaşamışlar ve yüzyıllar boyunca beraberce yaşama-var olma tecrübesinin en güzel örneklerini tarihe not düşmüşlerdir. Mâbedlerindeki ibadetleri esnasında okunan her türlü metnin müzikal tınılarında benzerlik gözlenmektedir. Ancak yapılan sistematik araştırmalarda özellikle “ihtiyatlı bir benzeşme” yaklaşımının takip edilmesinin daha sağlıklı olacağı kanaatindeyim. İstanbul’daki Müslüman cemaatlerin mâbedlerindeki kutsal tınılarının genel olarak insan sesine dayalı olduğu, çoğunlukla irticalen okunduğu ve çağrıştırdığı hisler bakımından dünyevî hazlardan uzak olduğu söylenebilir. Yahudi cemaatlerinde sinagoglarda özellikle özel dinî günlerde kullanılan “Şofar” adlı özel bir çeşit boru dışında diğer çalgıların kullanılmadığı ve sadece erkek vokale dayalı olan tek kişi ve/veya toplu icrâların (cumhur/koral icrâlar) oluşturduğu bir müzikal refleks görülmektedir. İstanbul’daki Süryani cemaatinin dinî müziklerini ifade etmek için kullandığı terminoloji (makamlar, usûl ve notasyon) bakımından Türk mûsikîsi geleneğini yansıtmaktadır. İstanbul’daki Rum Ortodoks muhabbetlerinde hâli hazırda devam eden müzikal kültür aslında Bizans müziği kültürüdür.