Akademik Veri Yönetim Sistemi
VIIth International Eurasian Educational Research Congress (EJER Congress 2020), Türkiye, 10 - 13 Eylül 2020
Problem Durumu ve Amaç. Ülkemizde, dünya genelinde de olduğu gibi, fen eğitimi derslerinin genel amacı
bilimsel okuryazar öğrenciler yetiştirmektir. Bilimsel okuryazarlığın sağlanmasında, öğretim programları ve
ders kitapları önemli bir rol oynamaktadır. Ders kitapları, eğitim-öğretim sürecinde öğretmen ve öğrencilerin
sıklıkla başvurduğu en önemli kaynaklardan biridir. Bu sebeple, ders kitaplarının bilimsel okuryazarlık
bileşenleri açısından değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde okutulmakta olan
2019-2020 eğitim-öğretim yılı 9.sınıf kimya ders kitabının 1.ünitesi olan “Kimya Bilimi”ni bilimsel okuryazarlık
bileşenleri bağlamında incelemektir.
Yöntem: Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Çalışma kapsamında, ilgili
ünitedeki toplam 15 kazanım ve toplam 300 ifade bilimsel okuryazarlık bileşenleri açısından incelenmiştir. Bu
teorik çerçevede inceleme yaparken bilimsel okuryazarlık bileşenleri; bilgi birikimi olarak bilim, bilimin
araştırmaya dayalı doğası, düşünmenin bir yolu olarak bilim ve fen-teknoloji-toplum ilişkisi başlıkları altında
incelenmiştir.
Bulgular: Kimya Bilimi ünitesinde bilimsel okuryazarlık bileşenlerinden en fazla bilgi birikimi olarak bilim
temasının vurgulandığı bilimin araştırmaya dayalı doğası bileşeninin yansıtılmadığı ortaya konmuştur. Ayrıca,
bilimin araştırmaya dayalı doğası ile ilgili bir kazanım yer almazken, ünite kazanımlarının çoğu bilgi birikimi
olarak bilim bileşeni üzerine odaklanmaktadır. Düşünmenin bir yolu olarak bilim ve bilim-teknoloji-toplum
ilişkisi bileşenlerine de incelenen ünitede yer verilmiştir ve bu doğrultuda kazanımların mevcut olduğu tespit
edilmiştir.
İleriye Dönük Araştırma ve Uygulama için Öneriler: Bu sonuçlar ışığında 9. Sınıf kimya ders kitabının ilk
ünitesinde bilimsel okuryazarlık bileşenlerinin dengeli olarak yer almadığı ortaya konmuştur. Farklı alanlardan
ders kitaplarının da bilimsel okuryazarlık bileşenlerine göre incelenmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Ders kitabı analizi, Kimya eğitimi, Doküman incelemesi, Bilimin doğası
Purpose: The main goal of science education is to develop scientifically literate students. Curriculum and textbooks play an important role in achieving scientific literacy. Textbooks are one of the most important resources used by teachers and students. It is important to evaluate the textbooks in terms of scientific literacy themes. The aim of this study is to examine "The Science of Chemistry", which is the 1st chapter of the 2019-2020 academic year 9th grade chemistry textbook, in the context of scientific literacy themes. Method: The study was designed as a qualitative research design. Document analysis was performed. A total number of 15 attainments and 300 statements were examined according to scientific literacy themes including science as a body of knowledge, science as a way of investigating, science as a way of thinking, and the interaction between science-technology-society. Findings: The findings showed that the content of the chapter are mostly related to science as a body of knowledge. However, the content of the chapter had no mention of science as a way of investigating. The attainments of the chapters were also reflected science as a body of knowledge. Also, science as a way of thinking and the interaction between science-technology and society were included in the chapter, and there were a number of attainments along with these themes.
Implications for Research and Practice: The results showed that the first chapter of 9th grades chemistry
textbook did not provide a balance of scientific literacy themes. It is recommended to examine various
science textbooks according to scientific literacy themes.
Keywords: Textbook analysis, Chemistry education, Document analysis, Nature of science